కరోనా కాలంలో రిజర్వ్ బ్యాంక్ ఆఫ్ ఇండియా (ఆర్‌బిఐ) సూచించినట్లు ప్రతి ఒక్కరూ లావాదేవీల కోసం డిజిటల్ పేమెంట్ విధానాన్ని అనుసరిస్తున్నారు. ప్రస్తుతం పెద్ద షాపుల నుండి టీ దుకాణదారుల వరకు ప్రతి ఒక్కరూ డిజిటల్ పేమెంట్ ను ఆశ్రయిస్తున్నారు. ప్రతి ఒక్కరికి పేటి‌ఎం, గూగుల్ పే వంటి ఇతర పేమెంట్ యాప్స్ వినియోగంలో ఉన్నాయి.
దేశంలో డిజిటల్ లావాదేవీలు వేగంగా పెరుగుతున్నాయి. కరోనా కాలంలో రిజర్వ్ బ్యాంక్ ఆఫ్ ఇండియా (ఆర్‌బిఐ) సూచించినట్లు ప్రతి ఒక్కరూ లావాదేవీల కోసం డిజిటల్ పేమెంట్ విధానాన్ని అనుసరిస్తున్నారు. ప్రస్తుతం పెద్ద షాపుల నుండి టీ దుకాణదారుల వరకు ప్రతి ఒక్కరూ డిజిటల్ పేమెంట్ ను ఆశ్రయిస్తున్నారు.
ప్రతి ఒక్కరికి పేటి‌ఎం, గూగుల్ పే వంటి ఇతర పేమెంట్ యాప్స్ వినియోగంలో ఉన్నాయి, అయితే ఈ పేమెంట్ల కోసం వినియోగదారులు క్యూఆర్ కోడ్‌ను స్కాన్ చేయాల్సి ఉంటుంది. అయితే ప్రస్తుతం పేమెంట్ విధానాన్ని మార్చాలని సెంట్రల్ బ్యాంక్ కోరింది. ఈ కొత్త నియమం ఏమిటి, అది ఎలా ప్రభావితం చేస్తుందో చూద్దాం.
పేమెంట్ వ్యవస్థ ఆపరేటర్లు కొత్త స్వీయ-అర్హత క్యూఆర్ సంకేతాలను జారీ చేయకుండా రిజర్వ్ బ్యాంక్ ఆఫ్ ఇండియా నిషేధించింది. ఈ సమయంలో దేశవ్యాప్తంగా స్మార్ట్‌ఫోన్‌లు మారిపోయాయని, క్యూఆర్‌లు ఇ-పేమెంట్లకు ప్రాతిపదికగా మారుతున్నాయని ఆర్‌బిఐ తెలిపింది.
పేమెంట్ సిస్టం ఆపరేటర్లు క్యూఆర్ కోడ్ సిస్టంకి మారవలసి ఉంటుంది, దీనిని ఇతర పేమెంట్ ఆపరేటర్లు కూడా స్కాన్ చేయవచ్చు.
ప్రస్తుతం భారతదేశంలో మూడు క్యూఆర్ కోడ్‌లు ఆచరణలో ఉన్నాయి, భారత్ క్యూఆర్, యుపిఐ క్యూఆర్, స్వీయ క్యూఆర్. అవి ఒకదానితో ఒకటి పనిచేయగలవు. భారత్ క్యూఆర్, యుపిఐ క్యూఆర్ ఇంటర్-ఆపరేబుల్ (మార్చుకోగలిగినవి), అంటే ఏదైనా యాప్ ఈ క్యూఆర్ స్టిక్కర్‌ను స్కాన్ చేయగలవు.
also read
మార్చి 2022 చివరి తేదీ
ప్రస్తుతం యుపిఐ క్యూఆర్, ఇండియా క్యూఆర్ వాడుకలో ఉంటాయి. కొత్త క్యూఆర్ కోడ్‌ను ప్రారంభించాలనుకునే పేమెంట్ సంస్థలకు 31 మార్చి 2022 వరకు పొడిగింపు ఇవ్వబడుతుంది.
ఎందుకు నిర్ణయం తీసుకున్నారు
ఇంటర్-ఆపరేబిలిటీ కారణంగా సామాన్య ప్రజలకు ఇది మరింత సౌలభ్యం లభిస్తుంది, పేమెంట్ విధానం కూడా ఇంతకు ముందుకంటే మెరుగ్గా ఉంటుంది. డిజిటల్ పేమెంట్ మౌలిక సదుపాయాలను మెరుగుపరచడానికి ఆర్‌బిఐ ఈ నిర్ణయం తీసుకుంది.
ఆర్‌బిఐ ఉత్తర్వుల ప్రకారం దేశంలో డిజిటల్ పేమెంట్, సురక్షిత లావాదేవీలను ప్రోత్సహించడానికి ఈ ముసాయిదాను సిద్ధం చేసింది. రిజర్వ్ బ్యాంకుకు సమర్పించిన నివేదికలో పేపర్ ఆధారిత క్యూఆర్ చాలా చౌకగా, తక్కువ ఖర్చుతో కూడుకున్నది, నిర్వహణ కూడా అవసరం లేదు.
వాస్తవానికి మరింత ఇంటర్-ఆపరేబుల్ క్యూఆర్ కోడ్‌లను ప్రారంభించే అవకాశాలను, ఇతర అంశాలను పరిగణనలోకి తీసుకోవడానికి ఒక కమిటీని ఏర్పాటు చేశారు. ఈ కమిటీకి చైర్మన్ దీపత్ ఫటక్. కమిటీ సమావేశం తరువాత మాత్రమే రిజర్వ్ బ్యాంక్ ఈ నిర్ణయం తీసుకుంది.