బడ్జెట్ తయారీ ప్రక్రియ ఏంటీ .? 'హల్వా వేడుక' ఎందుకు నిర్వహిస్తారు...
బడ్జెట్‌కు ముందు ఆర్థిక మంత్రి హల్వా వేడుకను నిర్వహిస్తారు. ఈ హల్వా వేడుక బడ్జెట్ ఖరారైందని అండ్ దాని ప్రింటింగ్ వర్క్ ప్రారంభమైందని సూచిస్తుంది. ఈ వేడుక‌లో బడ్జెట్ తయారు చేసిన అధికారులు, ఉద్యోగుల‌కు కృత‌జ్ఞ‌త‌లు తెలియజేస్తారు.
బడ్జెట్ విభాగం అన్ని కేంద్ర మంత్రిత్వ శాఖలు, రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలు, స్వయంప్రతిపత్త సంస్థలు, విభాగాలు, సాయుధ బలగాలకు సర్క్యులర్‌ను జారీ చేస్తుంది, రాబోయే సంవత్సరానికి అంచనాలను సిద్ధం చేయమని నిర్దేశిస్తుంది. మంత్రిత్వ శాఖలు అండ్ శాఖలు తమ డిమాండ్లను ముందుకు తెచ్చిన తర్వాత, ఆర్థిక మంత్రిత్వ శాఖ వ్యయ విభాగం అన్ని కేంద్ర మంత్రిత్వ శాఖలతో ఒప్పందాలను ప్రారంభిస్తుంది.
రెండవ దశ
ఈ సమయంలో, ఆర్థిక వ్యవహారాల శాఖ, రెవెన్యూ డిపార్ట్‌మెంట్ రైతులు, వ్యాపారులు, ఆర్థికవేత్తలు, పౌర సమాజ సంస్థలు వంటి విభిన్న వాటాదారులతో సంప్రదింపులు జరుపుతారు ఇంకా బడ్జెట్‌కు సంబంధించి వారి అభిప్రాయాలను తెలియజేయమని కోరతారు. ఈ ప్రక్రియను ప్రీ-బడ్జెట్ చర్చ అని కూడా పిలుస్తారు, ఎందుకంటే ఇది బడ్జెట్ సిద్ధం చేయడానికి ముందు ప్రక్రియ. ఆ తర్వాత పన్ను విషయంలో ఆర్థిక మంత్రి తుది నిర్ణయం తీసుకుంటారు. బడ్జెట్ ఖరారు కాకముందే అన్ని ప్రతిపాదనలను కూడా ప్రధానితో చర్చించి తదుపరి నిర్ణయాలను తెలియజేస్తారు.
మూడవ అండ్ చివరి దశ
చివరి దశగా, ఆర్థిక మంత్రిత్వ శాఖ బడ్జెట్‌ను నిర్ణయించడంలో పాల్గొన్న అన్ని శాఖల నుండి ఆదాయ, వ్యయాల రశీదులను సేకరిస్తుంది. దీని ద్వారా సేకరించిన డేటా నుండి, వచ్చే సంవత్సరానికి అంచనా వేసిన ఆదాయాలు ఇంకా ఖర్చుల ప్రణాళికను తయారు చేస్తారు. అంతే కాకుండా, బడ్జెట్‌ను ఖరారు చేయడానికి రాష్ట్రాలు, బ్యాంకర్లు, వ్యవసాయ రంగ ప్రజలు, ఆర్థికవేత్తలు అండ్ వాణిజ్య సంఘాలతో ప్రభుత్వం మరోసారి సమావేశమవుతుంది. ఇందులో ఈ వాటాదారులకు పన్ను మినహాయింపు, ఆర్థిక సహాయం అందించడం వంటి అంశాలను చర్చిస్తారు. చివరగా ఆర్థిక మంత్రిత్వ శాఖ సవరించిన బడ్జెట్ అంచనాల ఆధారంగా బడ్జెట్ ప్రసంగాన్ని సిద్ధం చేస్తుంది.
బడ్జెట్ సమర్పణకు ముందు 'హల్వా వేడుక' ఎందుకు నిర్వహిస్తారు?
బడ్జెట్‌కు ముందు ఆర్థిక మంత్రి హల్వా వేడుకను నిర్వహిస్తారు. ఈ హల్వా వేడుక బడ్జెట్ ఖరారైందని అండ్ దాని ప్రింటింగ్ వర్క్ ప్రారంభమైందని సూచిస్తుంది. ఈ వేడుక‌లో బడ్జెట్ తయారు చేసిన అధికారులు, ఉద్యోగుల‌కు కృత‌జ్ఞ‌త‌లు తెలియజేస్తారు. వాస్తవానికి బడ్జెట్‌ను రూపొందించే పనిలో నిమగ్నమైన ఆర్థిక మంత్రిత్వ శాఖలోని బడ్జెట్ విభాగానికి చెందిన అధికారులందరూ పార్లమెంట్‌లో బడ్జెట్‌ను సమర్పించే వరకు వారి కుటుంబాలను సంప్రదించడానికి వీలు లేదు.
అత్యధిక బడ్జెట్ ప్రసంగం చేసిన ఆర్థిక మంత్రి ఎవరు?
ఆర్థిక మంత్రి నిర్మలా సీతారామన్ కేంద్ర బడ్జెట్ 2021 ప్రసంగం భారతదేశ చరిత్రలో సుదీర్ఘమైన బడ్జెట్ ప్రసంగం. ఈ ప్రసంగం 2 గంటల 40 నిమిషాల పాటు కొనసాగింది. యూనియన్ బడ్జెట్ 2020ని సమర్పించి 2 గంటల 17 నిమిషాల తన రికార్డును తానే బ్రేక్ చేసింది . ఆమెకంటే ముందు, సుదీర్ఘ బడ్జెట్ ప్రసంగం దివంగత అరుణ్ జైట్లీ పేరిట ఉంది. ఆయన 2014 బడ్జెట్ ప్రసంగం 2 గంటల 10 నిమిషాలు.
దేశంలో మొదటి పేపర్‌లెస్ బడ్జెట్‌ను ఎవరు సమర్పించారు?
దేశంలోనే తొలి పేపర్‌లెస్ బడ్జెట్‌ను ప్రవేశపెట్టిన రికార్డు కూడా ఆర్థిక మంత్రి నిర్మలా సీతారామన్‌కే దక్కింది. కోవిడ్ సంక్షోభం కారణంగా, 2021 సంవత్సరానికి బడ్జెట్‌లో మరో ముఖ్యమైన మార్పు చేయబడింది. ఈ బడ్జెట్ దేశంలోనే తొలి 'పేపర్‌లెస్ బడ్జెట్'. దాని కాపీలన్నీ డిజిటల్‌గా భద్రపరచబడ్డాయి. ఆ తర్వాత 2022, 2023 బడ్జెట్ కూడా పేపర్‌లెస్ బడ్జెట్‌గా మారింది. ఆర్థిక మంత్రి నిర్మలా సీతారామన్ బడ్జెట్‌లో మరో మార్పు కూడా చేశారు. బడ్జెట్‌కు సంబంధించిన పత్రాలను తీసుకెళ్లేందుకు బ్రీఫ్‌కేస్‌ను ఉపయోగించడం వదిలేసి ఇప్పుడు ఆమె బడ్జెట్‌కు సంబంధించిన పత్రాలను లెడ్జర్‌లా కనిపించే బ్యాగ్‌లో తీసుకుకోస్తున్నారు.
క్లిక్ చేసి ఏసియా నెట్ న్యూస్ తెలుగు వాట్సాప్ చానెల్·ను ఫాలో అవ్వండి
