తేజస్ యుద్ధ విమానం కూలిపోవడానికి కారణం ఇదేనా? 'బారెల్ రోల్' విన్యాసంలో ఏం జరిగింది?

Tejas Crash : దుబాయ్ ఎయిర్‌షోలో జరిగిన తేజస్ యుద్ధ విమానం కూలిపోయింది. ప్రమాదంలో విన్యాసం గురించిన నిపుణుల విశ్లేషణలో ఆసక్తికర విషయాలు వెల్లడించారు. బారెల్ రోల్ విన్యాసం, వేగం-ఎత్తు లోపం, ఐఏఎఫ్ విచారణ వివరాలు ఇక్కడ తెలుసుకుందాం.

దుబాయ్ ఎయిర్‌షోలో తేజస్ యుద్ధ విమానం ప్రమాదం: ఏం జరిగింది?

ఇండియన్ ఎయిర్ ఫోర్స్ (IAF) ప్రతిష్ఠాత్మక యుద్ధ విమానం 'తేజస్' (Tejas) దుబాయ్ ఎయిర్‌షో 2025లో కూలిపోయిన ఘటన షాక్ గురిచేసింది. ఈ ఘోర ప్రమాదంలో పైలట్ మృతి చెందినట్లు ఇండియన్ ఎయిర్ ఫోర్స్ (IAF) ధృవీకరించింది. ప్రపంచంలోని ఏవియేషన్ వర్గాల్లో, సామాన్య ప్రజల్లో తేజస్ కూలిపోవడానికి ఆఖరి క్షణాల్లో అసలేం జరిగిందనే అంశంపై పెద్ద చర్చ మొదలైంది.

ఈ దుర్ఘటనపై నిపుణులు వీడియోలను విశ్లేషిస్తున్నారు. విమానం ఒక్కసారిగా నియంత్రణ కోల్పోయి, లూప్ తరహా లేదా బారెల్ రోల్ విన్యాసాన్ని ప్రయత్నిస్తున్న సమయంలోనే ప్రమాదం జరిగి ఉండవచ్చని ఏవియేషన్ నిపుణులు అంచనా వేస్తున్నారు. అయితే, ఈ ప్రమాదం జరగడానికి సరిగ్గా ఒక రోజు ముందే, దుబాయ్ షోలో తేజస్ మార్క్-1 (Tejas Mk1) విమానానికి ఆయిల్ లీక్ అయ్యిందంటూ సోషల్ మీడియాలో వైరల్ అయిన వార్తలను భారత ప్రభుత్వం ఖండించింది.

తేజస్ యుద్ధ విమానం ప్రమాదం ఎలా జరిగింది?

దుబాయ్‌లోని అల్ మక్తూమ్ ఇంటర్నేషనల్ ఎయిర్‌పోర్ట్‌లో రెండు సంవత్సరాలకు ఒకసారి జరిగే దుబాయ్ ఎయిర్‌షోలో శుక్రవారం మధ్యాహ్నం 2:10 గంటల ప్రాంతంలో (స్థానిక సమయం) తేజస్ ఫైటర్ జెట్ కూలిపోయింది. వేలాది మంది ప్రేక్షకులను ఆకట్టుకునేందుకు తేజస్ విమానం గగనతలంలో తన విన్యాసాలను ప్రదర్శిస్తున్న సమయంలో ఈ ప్రమాదం సంభవించింది.

ప్రేక్షకులు, స్థానిక మీడియా సంస్థల కథనం ప్రకారం, విమానం తక్కువ ఎత్తులో ప్రయాణిస్తూ, ఒక విన్యాసం కోసం పైకి లేచింది. ఆ వెంటనే, అది ఒక్కసారిగా నియంత్రణ కోల్పోయి కింద పడిపోయింది. ప్రమాదం జరిగిన వెంటనే దట్టమైన నల్లటి పొగ, మంటలు ఎగిసిపడ్డాయి. అత్యవసర సహాయక బృందాలు వెంటనే ఘటనా స్థలానికి చేరుకున్నాయి. ఎయిర్‌షోను తాత్కాలికంగా నిలిపివేసి, సందర్శకులను ఎగ్జిబిషన్ ప్రాంతానికి తరలించారు.

స్థానిక మీడియా సంస్థలైన 'గల్ఫ్ న్యూస్' (Gulf News), 'ఖలీజ్ టైమ్స్' (Khaleej Times) కథనం ప్రకారం, విమానం టేకాఫ్ అయిన కొద్దిసేపటికే కూలిపోయినట్లు తెలుస్తోంది. "విమానం పైకి లేవగానే కూలిపోయింది. అది ఏ విమానమో నాకు సరిగా తెలియదు" అని ఒక ప్రత్యక్ష సాక్షి చెప్పగా, ప్రమాదం జరిగిన 45 నిమిషాల్లోనే ఆ ప్రాంతాన్ని పూర్తిగా క్లియర్ చేశారని మరో ప్రత్యక్ష సాక్షి తెలిపారు.

పైలట్ మృతిని ధృవీకరించిన ఐఏఎఫ్

దుబాయ్ మీడియా ఆఫీస్ (Dubai Media Office) పైలట్ మృతిని ధృవీకరిస్తూ, అత్యవసర బృందాలు త్వరితగతిన స్పందించాయని తెలిపింది. ఇండియన్ ఎయిర్ ఫోర్స్ (IAF) సైతం ఈ ప్రమాదాన్ని, పైలట్ మరణాన్ని 'ఎక్స్' వేదికగా విడుదల చేసిన ఒక ప్రకటనలో ధృవీకరించింది.

"ఈరోజు దుబాయ్ ఎయిర్ షోలో ఏరియల్ డిస్‌ప్లే సందర్భంగా ఒక ఐఏఎఫ్ తేజస్ విమానం ప్రమాదానికి గురైంది. ఈ ప్రమాదంలో పైలట్ ప్రాణాంతక గాయాలు తగిలి మరణించారు. ఈ ప్రాణ నష్టానికి ఐఏఎఫ్ తీవ్రంగా చింతిస్తోంది, దుఃఖంలో ఉన్న కుటుంబానికి అండగా నిలుస్తుంది" అని పేర్కొంది.

ప్రమాదానికి గల ఖచ్చితమైన కారణాలను తెలుసుకోవడానికి కోర్ట్ ఆఫ్ ఎంక్వైరీ (Court of Inquiry) కి ఆదేశించినట్లు ఐఏఎఫ్ పేర్కొంది. చీఫ్ ఆఫ్ డిఫెన్స్ స్టాఫ్ జనరల్ అనిల్ చౌహాన్ సైతం పైలట్ మరణం పట్ల తీవ్ర విచారం వ్యక్తం చేశారు.

నిపుణుల అంచనా ఏమిటి? 'బారెల్ రోల్' విన్యాసంలో లోపాలు

ఏవియేషన్ నిపుణులు వీడియోను కూలంకషంగా అధ్యయనం చేసి, ఈ ప్రమాదానికి గల కారణాలపై ఒక విశ్లేషణను అందించారు. దీని ప్రకారం, పైలట్ బారెల్ రోల్ లేదా లూప్-రకం విన్యాసాన్ని ప్రయత్నించి ఉండవచ్చు.

బారెల్ రోల్ (Barrel Roll) అంటే ఏమిటి?

బారెల్ రోల్ అనేది విమానం పైకి ఎగురుతూ, ఆ తర్వాత తలకిందులుగా తిరుగుతూ, మళ్లీ తిరుగుతూనే కిందికి దిగి, భ్రమణం (Axial Rotation) పూర్తి చేసి, తిరిగి సాధారణ స్థితికి రావడాన్ని సూచించే ఒక విన్యాసం.

ప్రమాదానికి దారితీసిన అంశాలు ఏమిటి?

నిపుణులు తెలిపిన వివరాల ప్రకారం, తక్కువ ఎత్తులో ఈ విన్యాసం చేయడం చాలా ప్రమాదకరం. ఆఖరి క్షణాల్లో జరిగినట్లు భావిస్తున్న లోపాలు ఇవి:

• తేజస్ విమానం ఆశించినట్లుగానే పైకి ఎగిరి, తలకిందులుగా మారింది.

• అయితే, తిరిగి కిందికి దిగే క్రమంలో నేలకు చాలా దగ్గరగా వచ్చేసింది.

• విమానం పూర్తి రోల్‌ను పూర్తి చేసి, తిరిగి పైకి లాగడానికి (Pull Up) తగినంత ఎత్తు (Height) లేదు.

• సురక్షితంగా రోల్‌ను పూర్తి చేయడానికి అవసరమైన తగిన వేగం (Speed) కూడా లోపించినట్లుగా కనిపిస్తోంది.

బారెల్ రోల్ చేసేటప్పుడు పైలట్ కొద్దిసేపు తలకిందులుగా ఉంటారు. ఇది అత్యంత క్లిష్టమైన విన్యాసం కానప్పటికీ, వేగంగా దూసుకుపోయే యుద్ధ విమానంలో చేసేటప్పుడు ఎత్తు లేదా వేగం విషయంలో చిన్నపాటి పొరపాటు జరిగినా ప్రాణాంతకం కావచ్చు.

ఇతర అంశాలపైనా పెద్ద చర్చ

నిపుణులు మానూవర్‌లో జరిగిన పొరపాటుపై చర్చిస్తున్నప్పటికీ, ఇంజిన్ ఫ్లేమ్-అవుట్ (Engine Flameout) అంటే ఇంజిన్ ఆగిపోవడం వంటి సాంకేతిక లోపం కూడా జరిగి ఉండవచ్చనే అంశాన్ని కొందరు ప్రస్తావిస్తున్నారు. తేజస్ విమానంలో అమెరికాలో తయారైన 'జనరల్ ఎలక్ట్రిక్' ఇంజిన్‌ను ఉపయోగిస్తున్నారు. ఈ విమానాన్ని హిందుస్థాన్ ఏరోనాటిక్స్ లిమిటెడ్ (HAL), ఏరోనాటికల్ డెవలప్‌మెంట్ ఏజెన్సీ (ADA) సంస్థలు భారత్‌లోనే రూపకల్పన చేసి, అభివృద్ధి చేశాయి. అయితే, ప్రమాదానికి గల నిర్దిష్ట సాంకేతిక కారణాన్ని ఐఏఎఫ్ ఇప్పటివరకు ధృవీకరించలేదు.

తేజస్ భద్రతా రికార్డులు ఏమిటి?

తేజస్ లైట్ కాంబాట్ ఎయిర్‌క్రాఫ్ట్ (LCA) అభివృద్ధి, కార్యాచరణ చరిత్రలో దాదాపు సంపూర్ణమైన భద్రతా రికార్డును కలిగి ఉంది. రక్షణ రంగ జర్నలిస్ట్ సందీప్ ఉన్నీతన్ (Sandeep Unnithan) ఒక మీడియా ఛానెల్ తో మాట్లాడుతూ, గత 24 సంవత్సరాలలో 40కి పైగా తేజస్ విమానాలు ఎగిరాయని, ఇదొక్కటే ఈ LCA రకానికి చెందిన రెండవ ప్రమాదం అని పేర్కొన్నారు. తేజస్ భారతదేశపు మొట్టమొదటి స్వదేశీ యుద్ధ విమానం. ఐఏఎఫ్ పాతతరం మిగ్-21 (MiG-21) లను భర్తీ చేయడంలో ఈ విమానం కీలక పాత్ర పోషిస్తోంది.

తేజస్ ప్రమాదం.. 'ఆయిల్ లీక్' ప్రచారం పై ఐఏఎఫ్ ఏమంది?

ఈ విషాదకరమైన ప్రమాదం జరగడానికి కేవలం ఒక్క రోజు ముందే, దుబాయ్ ఎయిర్‌షోలో తేజస్ Mk1 విమానానికి ఆయిల్ లీక్ అయ్యిందంటూ విస్తృతంగా షేర్ అయిన పోస్టులను భారత ప్రభుత్వం ఫ్యాక్ట్-చెక్ (Fact Check) ద్వారా ఖండించింది.

PIB ఫ్యాక్ట్ చెక్ ప్రకారం:

• ఆ వీడియోలలో కనిపిస్తున్నది ఆయిల్ లీక్ కాదు.

• అవి విమానంలోని ఎన్విరాన్‌మెంటల్ కంట్రోల్ సిస్టమ్ (ECS), ఆన్-బోర్డ్ ఆక్సిజన్ జనరేటింగ్ సిస్టమ్ (OBOGS) నుండి బయటకు పంపే సాధారణమైన నీటి ఆవిరి (Condensed Water) మాత్రమే.

• దుబాయ్ వంటి తేమతో కూడిన వాతావరణంలో విమానాలకు ఇది సాధారణ ప్రక్రియ.

ఈ వైరల్ ప్రచారాన్ని నకిలీదిగా పేర్కొంటూ, విమానం విశ్వసనీయతపై ఉద్దేశపూర్వకంగా తప్పుడు సమాచారాన్ని వ్యాప్తి చేసే ప్రయత్నంగా ప్రభుత్వం అభివర్ణించింది.

దుబాయ్ ఎయిర్‌షోలో 1,500 కంటే ఎక్కువ మంది ఎగ్జిబిటర్లు పాల్గొంటున్నారు. నవంబర్ 17న ప్రారంభమైన ఈ షో నవంబర్ 24 వరకు జరగాల్సి ఉంది.

తేజస్ యుద్ధ విమానం ప్రమాదం భారతదేశ రక్షణ భవిష్యత్తుకు కీలకమైన విమానం కావడం వలన, ఐఏఎఫ్ ప్రారంభించిన విచారణ వివరాల కోసం ఏవియేషన్ వర్గాలు నిశితంగా ఎదురుచూస్తున్నాయి. ఆఖరి క్షణాల్లో ఏం జరిగిందనే అంశంపై విచారణ నివేదిక స్పష్టత ఇవ్వనుంది.