Muharram: ఇస్లాంలో కొత్త (చాంద్రమాన) సంవత్సరం ప్రారంభాన్ని సూచించే మొహర్రం మాసంలో ప్రపంచవ్యాప్తంగా ఉన్న షియా ముస్లింలు కర్బాలాలో మహమ్మద్ ప్రవక్త మనవళ్లు ఇమామ్ హసన్, ఇమామ్ హుస్సేన్ ల త్యాగాలను స్మరించుకుంటారు. ఈ అమరవీరుల స్మారకార్థం మొహర్రం లేదా పీర్ల పండుగ‌ను ముస్లిం వ‌ర్గాలు జ‌రుపుకుంటాయి. అయితే, మ‌న దేశంలో ఈ పీర్ల పండుగ‌లో భార‌తీ సంస్కృతి కూడా కనిపిస్తుంది.
Indian culture in Muharram procession: ఇస్లాంలో కొత్త (చాంద్రమాన) సంవత్సరం ప్రారంభాన్ని సూచించే మొహర్రం మాసంలో ప్రపంచవ్యాప్తంగా ఉన్న షియా ముస్లింలు కర్బాలాలో మహమ్మద్ ప్రవక్త మనవళ్లు ఇమామ్ హసన్, ఇమామ్ హుస్సేన్ ల త్యాగాలను స్మరించుకుంటారు. ఈ అమరవీరుల స్మారకార్థం మొహర్రం లేదా పీర్ల పండుగ‌ను ముస్లిం వ‌ర్గాలు జ‌రుపుకుంటాయి. అయితే, మ‌న దేశంలో ఈ పీర్ల పండుగ‌లో భార‌తీ సంస్కృతి కూడా కనిపిస్తుంది. భారతీయ షియా జనాభా ముస్లిం జనాభాలో సుమారు 10-15 శాతం ఉంటుందని అంచనా.. అయినప్పటికీ ఇది భారతీయత రంగుతో దాని ఆచారాలు, సంప్రదాయాలను అనుసరించే శక్తివంతమైన సమాజం. మొహర్రం సందర్భంగా షియాలు నల్లని దుస్తులు ధరించి పలు నగరాలు, పట్టణాలు, గ్రామాల్లో సంతాప ఊరేగింపులు నిర్వహిస్తారు. ఈ ఊరేగింపులో ఉపయోగించే జెండాలను అలం అని పిలుస్తారు. కర్బాలాలోని ఇమామ్ హుస్సేన్ సైన్యం జెండా జ్ఞాపకార్థం దీనిని తయారు చేశారు. పంజతన్ పాక్ అని పిలువబడే ఈ జెండాపై పంజా తరహా గుర్తు ఉంటుంది. ఇది మహమ్మద్ ప్రవక్త, అలీ, ఫాతిమా, ఇమామ్ హసన్, ఇమామ్ హుస్సేన్ లను సూచిస్తుంది.
సాధారణంగా వెదురుతో తయారు చేస్తారు. మొహర్రం ఊరేగింపులో ప్రదర్శించే అనేక అమ్ లు పెద్దవిగా ఉంటూ.. ఒక సమూహం చేత తీసుకువెళ్ళబడతాయి, మరికొన్ని ఒకే వ్యక్తికి సులభంగా అర్థమయ్యేంత చిన్నవి. పెద్ద పెద్ద దీపాలు పట్టుకుని ఊరేగింపును నడిపిస్తారు. ఊరేగింపులో ఒక గుర్రం కూడా ఉంటుంది. ఇమామ్ హుస్సేన్ గుర్రం పేరు జుల్జానా. ఊరేగింపు కోసం చాలా మంచి గుర్రాన్ని ఎంపిక చేస్తారు. గుర్రాన్ని అలంకరించి దాని వీపుపై శిరస్సును ఉంచుతారు. ఇది హజ్రత్ ఇమామ్ హుస్సేన్ గుర్రంగా పరిగణించబడుతుంది కాబట్టి, దీనిని చాలా బాగా చూసుకుంటారు. దీనికి పాలు, జిలేబీ తినిపిస్తారు. మొహర్రం సందర్భంగా దానిపై ప్రయాణించడానికి ఎవరినీ అనుమతించరు. ఊరేగింపులో తలపాగాలు కూడా ఉంటాయి. కర్బలా అమరవీరుల స్మారకార్థం తుర్బత్ అంటే సమాధి అని అర్థం. తాజియాలో రెండు టర్బాట్లను ఉంచారు. ఇమామ్ హసన్ జ్ఞాపకార్థం ఒక టర్బత్ ఆకుపచ్చ రంగులో విషపూరితం వల్ల సంభవించిన మరణాన్ని వర్ణిస్తుంది. ఇమామ్ హుస్సేన్ సమాధి లేదా సమాధి త‌ల‌పాగా ఎరుపు రంగులో ఉంది, ఎందుకంటే అతను సాష్టాంగ నమస్కారం చేసే స్థితిలో అమరుడయ్యాడు. అతని శరీరం రక్తంతో ఎర్రగా మారింది. ఈ ఊరేగింపులో గహ్వారా (ఊయలు) కూడా కనిపిస్తుంది. బాణంతో మరణించిన ఇమామ్ హుస్సేన్ ఆరు నెలల కుమారుడు అలీ అస్ఘర్ త్యాగానికి గుర్తుగా ఇది జరిగింది.
మొహర్రం ఊరేగింపులో మెహందీ (గోరింటాకు) ఉన్న కుండను చౌకీ (దిగువ టేబుల్) మీద ఉంచుతారు. ఇమామ్ హసన్ కుమారుడు ఖాసిం కర్బలా యుద్ధానికి ఒక రోజు ముందు వివాహం చేసుకున్నాడని చెబుతారు. మెహందీ అనేది వివాహ వేడుకలకు ప్రతీక. ఇమామ్ హుస్సేన్ అమరుడైనప్పుడు అతని కుమార్తె సుకైనాకు నీరు తీసుకురావడానికి అబ్బాస్ వెళ్లినట్లు తెలుస్తోంది. దీని జ్ఞాపకార్థం మష్క్ (నీటిని తీసుకెళ్లడానికి జంతువుల చర్మ సంచి) కూడా ఊరేగింపులో ఒక భాగం. అంతేకాకుండా, ఈ ఊరేగింపులో అమ్మారీ కూడా ఉంది, ఇది అరబ్బులో మహిళలు ఆ రోజుల్లో ప్రయాణించేటప్పుడు ఉపయోగించే రక్షిత రైడ్. కర్బల యుద్ధంలో పాల్గొన్న మహిళల జ్ఞాపకార్థం మొహర్రం 8వ తేదీన ఊరేగింపుగా దీనిని నిర్వహిస్తారు. కర్బలా సన్నివేశాన్ని తమకు రీక్రియేట్ చేయాల్సి ఉండటంతో ఈ ప్రదర్శనలను చూసి ప్రజలు కన్నీరుమున్నీరవుతున్నారు. మార్సయ్య, నౌహే (సంతాప గీతాలు) చదువుతారు. ఈ సమయంలో ప్రజలు తమ ఛాతీని కొట్టుకుంటూ ఏడుస్తుంటారు. 'యా హుస్సేన్, యా హుస్సేన్' అని నినదిస్తున్న సమయంలో ఇనుప గొలుసులు, కత్తులతో కొట్టడంతో చాలా మంది గాయపడ‌తారు.
చాలా చోట్ల ప్రజలు వేడి బొగ్గులపై నడుస్తారు. దీని ప్రత్యేకత ఏంటంటే వారి పాదాలు మంటల్లో కాలిపోకుండా ఉంటాయి. వారు ఖాళీ నేలపై నడుస్తున్నట్లు నడుస్తారు. కొందరు మండుతున్న బొగ్గులపై ముసల్లా (మ్యాట్) చల్లుతూ నమాజ్ కూడా చేస్తారు. చాప చెక్కుచెదరకుండా ఉంటుందనీ, సిండర్ల వల్ల దెబ్బతినదని నమ్ముతారు. ప్రజలు తమ స్వీయ గాయాలపై కర్బల మట్టిని పూసి నయం చేస్తారు. కర్బాలాలో ఇమామ్ హుస్సేన్, ఇమామ్ హసన్, వారి కుటుంబాలకు కలిగిన బాధను అనుభవించడమే ఈ బాధ. మొహర్రం 10వ తేదీన ఇమామ్ హుస్సేన్ కు ప్రతీకగా నిలిచే తాజియాను బయటకు తీస్తారు. దీనిని కలప, మైకా, రంగు కాగితంతో తయారు చేస్తారు. ఇది ఏ పరిమాణంలోనైనా ఉండవచ్చు. కళాకారులు తమ స్వంత ఊహలకు అనుగుణంగా దీనిని తయారు చేస్తారు. ప్రతి తాజియాకు ఒక గోపురం ఉంటుంది. పురాతన కాలం నుండి చనిపోయిన వారిని స్మరించుకునే సంప్రదాయం భారతదేశానికి ఉంది. హిందువులలో, శ్రద్ధ అనేది అటువంటి ఆచారాలలో ఒకటి, దీని ద్వారా పూర్వీకుల పట్ల భక్తి, కృతజ్ఞత వ్యక్తమవుతుంది. ప్రస్తుత తరం వారి పూర్వీకులకు ఎంత రుణపడి ఉంటుందో వారి వల్లనే అని నమ్ముతారు. అందుకే శ్రాద్ధ దినాల్లో ప్రజలు తమ పూర్వీకుల పేరిట దానధర్మాలు చేయడంతోపాటు వారికి కృతజ్ఞత తెలిపేందుకు ఉపవాసం కూడా చేస్తుంటారు.
ఈ సమయంలో హిందువులు పెళ్లి, పార్టీ వంటి శుభకార్యాలను నిర్వహించరు. ఇమామ్ హుస్సేన్ పట్ల అపారమైన ప్రేమ ఉన్న షియా, ఇతర ముస్లింలు కూడా మొహర్రం నుండి చెహ్లూం వరకు సంతోషాన్ని కలిగించే ఏ పనీ చేయరు. మొహర్రం 10 రోజుల పాటు ప్రజలు కొత్త బట్టలు, నగలు, ఇతర వస్తువులను కూడా కొనుగోలు చేయరు. భారతదేశంలో దేవతల ఊరేగింపులు చేసే సంప్రదాయం పురాతన కాలం నుండి కొనసాగుతోంది. ఒడిషాలోని జగన్నాథ పూరీ రథోత్సవం ప్రపంచ ప్రసిద్ధి చెందింది. అదేవిధంగా విజయదశమి రోజున దుర్గామాత ఊరేగింపు దుర్గాపూజ సందర్భంగా, వినాయక చవితి నాడు వినాయకుడి ఊరేగింపు నిర్వహిస్తారు. జన్మాష్టమి నాడు కృష్ణుని శోభాయాత్ర, శివరాత్రి నాడు శివుని శోభాయాత్ర నిర్వహిస్తారు. తేడా ఏమిటంటే మొహర్రం ఊరేగింపును దుఃఖంలో నిర్వహిస్తారు. శోభాయాత్రలను ఆనందోత్సాహాలతో నిర్వహిస్తారు. మొహర్రం రోజున తజియాను ఖననం చేస్తారు. హిందువులు దుర్గా దేవి, వినాయకుడి విగ్రహాలను నీటిలో నిమజ్జనం చేస్తారు. మొహర్రం ఊరేగింపులో హిందువులు కూడా పాల్గొంటారు. మొహర్రంలో పంపిణీ చేసే తబరుఖ్, (పవిత్ర ఆహారం) కూడా హిందువులు ఎంతో భక్తిశ్రద్ధలతో స్వీకరిస్తారు. హిందూ మహిళలు ఎప్పుడూ తబరుఖ్ ను కోరుకుంటారని ఉత్తరప్రదేశ్ లోని షికార్ పూర్ కు చెందిన తాహిరా చెప్పారు. దీనితో మీరు ఏమి చేస్తారని అడిగినప్పుడు, తాహిరా తాను తబరుఖ్ బియ్యాన్ని పొడిగా నిల్వ ఉంచుతానని చెప్పింది. తన పిల్లలు ఎవరైనా అనారోగ్యానికి గురైనప్పుడు, ఆమె అతనికి కొన్ని గింజల బియ్యం తినిపిస్తుంది. ఇది బిడ్డను నయం చేస్తుందని చెప్పారు.
అన్ని మతాలకు చెందిన భారతీయుల భక్తి అద్వితీయం. ఈ దేశం మనల్ని పోషిస్తుంది కాబట్టి భూమిని భూమాత అని పిలుస్తారు. ఒకరి మతం, ఆచారాలను మరొకరు గౌరవించుకోవడం మా ప్రత్యేకత, ఇది గంగా-జమునీ తెహజీబ్.
వ్యాస‌క‌ర్త: ఫిర్దౌస్ ఖాన్
(ఫిర్దౌస్ ఖాన్ ఫహమ్ అల్-ఖురాన్ రచయిత)