మానవ అభివృద్ధి సూచికలో భారత్ కు మెరుగైన ర్యాంకు ... ఎంతో తెలుసా?

ఐక్యరాజ్యసమితి ఈరోజు విడుదల చేసిన 2025 మానవ అభివృద్ధి నివేదిక (HDR) ప్రకా రం, భారతదేశం మానవ అభివృద్ధి సూచికలో 193 దేశాలలో 130వ స్థానానికి చేరుకుంది. 2022లో 0.676 నుండి 2023లో 0.685కి పెరిగిన HDI విలువతో భారతదేశం మధ్యస్థ మానవ అభివృద్ధి వర్గంలో ఉంది. అధిక మానవ అభివృద్ధి (HDI >= 0.700)కి దగ్గరగా ఉంది.

"ఎ మేటర్ ఆఫ్ ఛాయిస్: పీపుల్ అండ్ పాజిబిలిటీస్ ఇన్ ది ఏజ్ ఆఫ్ AI" అనే శీర్షికతో ఉన్న 2025 HDR విడుదల చేసారు. ఇది ముఖ్యంగా భారతదేశం వంటి వేగంగా అభివృద్ధి చెందుతున్న ఆర్థిక వ్యవస్థలలో మానవ అభివృద్ధి యొక్క తదుపరి అధ్యాయాన్ని రూపొందించడంలో కృత్రిమ మేధస్సు యొక్క కీలక పాత్రను హైలైట్ చేస్తుంది.

"మానవ అభివృద్ధి సూచికలో 2022లో 133వ ర్యాంక్ నుండి 2023లో 130వ ర్యాంక్‌కు చేరుకున్నందుకు భారతదేశాన్ని మేము అభినందిస్తున్నాము. ఈ పురోగతి మానవ అభివృద్ధి యొక్క కీలక కోణాలలో, ముఖ్యంగా సగటున చదువుకున్న సంవత్సరాలు మరియు తలసరి జాతీయ ఆదాయంలో నిరంతర మెరుగుదలలను ప్రతిబింబిస్తుంది. సూచిక ప్రారంభమైనప్పటి నుండి భారతదేశం యొక్క ఆయుర్దాయం అత్యధిక స్థాయికి చేరుకుంది. మహిళలు నేతృత్వంలోని అభివృద్ధి, అందరికీ నాణ్యమైన విద్య మరియు ఆరోగ్య సంరక్షణపై పునరుద్ధరించబడిన దృష్టితో, భారతదేశం సమ్మిళిత వృద్ధిని సాధించడానికి మరియు మానవ అభివృద్ధిపై నిరంతర పురోగతిని సాధించడానికి బాగా ఉంచబడింది," అని UNDP ఇండియా రెసిడెంట్ రిప్రజెంటేటివ్ ఏంజెలా లుసిగి అన్నారు.

భారతదేశం యొక్క HDI విలువ 1990 నుండి 53 శాతం కంటే ఎక్కువ పెరిగింది, ప్రపంచ మరియు దక్షిణాసియా సగటు రెండింటి కంటే వేగంగా పెరుగుతోంది. ఈ పురోగతి ఆర్థిక వృద్ధి మరియు లక్ష్యంగా ఉన్న సామాజిక రక్షణ మరియు సంక్షేమ కార్యక్రమాల ద్వారా నడిపించబడింది.

1990లో 58.6 సంవత్సరాల నుండి 2023లో 72 సంవత్సరాలకు ఆయుర్దాయం పెరిగింది, ఇది సూచిక ప్రారంభమైనప్పటి నుండి అత్యధికంగా నమోదైంది. వరుస ప్రభుత్వాల జాతీయ ఆరోగ్య కార్యక్రమాలు, నేషనల్ రూరల్ హెల్త్ మిషన్, ఆయుష్మాన్ భారత్, జనని సురక్ష యోజన మరియు పోషణ్ అభియాన్ వంటివి ఈ విజయానికి గణనీయంగా దోహదపడ్డాయి.

నేటి పిల్లలు సగటున 13 సంవత్సరాలు పాఠశాలలో ఉంటారని భావిస్తున్నారు, 1990లో 8.2 సంవత్సరాల నుండి పెరిగింది. విద్యా హక్కు చట్టం, సమగ్ర శిక్ష అభియాన్, జాతీయ విద్యా విధానం 2020 వంటి చొరవలు ఫలితాలను మెరుగుపరిచాయి. అయితే, నాణ్యత మరియు అభ్యాస ఫలితాలు నిరంతర దృష్టికి ప్రాంతాలుగా ఉన్నాయి.

ఆర్థిక రంగంలో, భారతదేశం యొక్క తలసరి స్థూల జాతీయ ఆదాయం నాలుగు రెట్లు పెరిగింది, USD 2167.22 (1990) నుండి USD 9046.76 (2023) వరకు. సంవత్సరాలుగా, MGNREGA, జన్ ధన్ యోజన మరియు డిజిటల్ చేరిక వంటి కార్యక్రమాలలో భారతదేశం యొక్క ఆర్థిక వృద్ధి మరియు పెట్టుబడుల పురోగతి పేదరిక నిర్మూలనకు దోహదపడ్డాయి. ముఖ్యంగా, 135 మిలియన్ల మంది భారతీయులు 2015-16 మరియు 2019-21 మధ్య బహుమితీయ పేదరికం నుండి బయటపడ్డారు.