నేపాల్ మళ్ళీ భారత్‌ను రెచ్చగొడుతోందా? కొత్త 100 నోటుపై వివాదాస్పద మ్యాప్

కాలాపానీ, లిపులేఖ్, లింపియాధురాలను చేర్చిన కొత్త మ్యాప్‌తో నేపాల్ కొత్త 100 రూపాయల నోట్లను జారీ చేసింది. నేపాల్ ఇలా చేయడం భారత్ ని రెచ్చగొట్టే చర్యే అని పలువురు అభివర్ణిస్తున్నారు.

నేపాల్ సెంట్రల్ బ్యాంక్ చేపట్టిన చర్య చాలా కాలంగా భారత్ తో ఉన్న దౌత్యపరమైన వివాదాన్ని మరింత పెంచింది. గురువారం, కొత్త 100 రూపాయల కరెన్సీ నోట్లను జారీ చేసింది. ఈ నోట్లపై సవరించిన జాతీయ మ్యాప్ ఉంది — ఇందులో కాలాపానీ, లిపులేఖ్, లింపియాధురా ప్రాంతాలు ఉన్నాయి. ఈ భూభాగాలు తమ సార్వభౌమ భూభాగంలో భాగమని భారత్ వాదిస్తోంది.

నేపాల్ రాష్ట్ర బ్యాంక్ (NRB) అధికారుల ప్రకారం, కొత్తగా డిజైన్ చేసిన ఈ నోటుపై దాని మాజీ గవర్నర్ మహా ప్రసాద్ అధికారి సంతకం ఉంది. నేపాల్ క్యాలెండర్ ప్రకారం 2024 సంవత్సరాన్ని సూచిస్తూ, 2081 BS అని తేదీ వేసి ఉంది.

వివాదంగా మారిన మ్యాప్

ఈ వివాదం మూలాలు మే 2020 నాటివి. అప్పటి కేపీ శర్మ ఓలీ నేతృత్వంలోని నేపాల్ ప్రభుత్వం రాజకీయంగా వివాదాస్పదమైన ఒక మ్యాప్‌ను విడుదల చేసింది. ఇది లిపులేఖ్, కాలాపానీ, లింపియాధురాలను నేపాల్ భూభాగంగా చూపించింది — ఈ వైఖరికి దేశ పార్లమెంట్ వెంటనే సపోర్ట్ ఇచ్చింది.

భారత్ స్పందన చాలా తీవ్రంగా, స్పష్టంగా ఉంది. ఆ మ్యాప్‌ను బహిరంగంగా తిరస్కరించింది, దాన్ని "ఏకపక్ష చర్య" అని పిలిచింది. ఇలాంటి "కృత్రిమ విస్తరణ" ప్రాదేశిక వాదనలు ఆమోదయోగ్యం కావని ఖాట్మండును హెచ్చరించింది.

దౌత్యపరమైన వ్యతిరేకత ఉన్నప్పటికీ, నేపాల్ తన వైఖరి నుంచి వెనక్కి తగ్గలేదు. బదులుగా, ఆ మ్యాప్‌ను ఒక చిహ్నంగా మార్చింది — ఇప్పుడు దేశవ్యాప్తంగా పర్సుల్లో, జేబుల్లో ఈ మ్యాప్ కనిపిస్తోంది.

NRB: ‘ఆ మ్యాప్ అప్పటికే ఉంది’

కొత్త డిజైన్‌పై వచ్చిన ప్రశ్నలకు సమాధానమిస్తూ, NRB ప్రతినిధి ఇది పూర్తిగా కొత్తగా వివాదాస్పద భౌగోళిక ప్రాంతాన్ని చేర్చడం కాదని స్పష్టం చేశారు:

“పాత రూ. 100 నోటులో ఆ మ్యాప్ అప్పటికే ఉంది, ప్రభుత్వ నిర్ణయం ప్రకారం దాన్ని సవరించారు.”

నేపాల్‌లోని NPR 10, NPR 50, NPR 500, NPR 1,000 వంటి వివిధ నోట్లలో, కేవలం NPR 100 నోటుపై మాత్రమే జాతీయ మ్యాప్ ఉందని ప్రతినిధి వివరించారు.

నేపాల్ కొత్త కరెన్సీ నోటుపై ఉండే చిహ్నాలు 

భౌగోళిక రాజకీయాలకు అతీతంగా, కొత్త నోటుపై సుపరిచితమైన సాంస్కృతిక, జాతీయ చిహ్నాలు ఉన్నాయి. ఎడమవైపు ఎవరెస్ట్ పర్వతం ప్రముఖంగా కనిపిస్తుంది, కుడి వైపున నేపాల్ జాతీయ పుష్పమైన రోడోడెండ్రాన్ వాటర్‌మార్క్ ఉంది.

నేపథ్యంలో దేశం మసక ఆకుపచ్చ మ్యాప్ ఉండగా, దాని పక్కనే అశోక స్తంభం చక్కగా ఉంది. దానితో పాటు భాగస్వామ్య వారసత్వాన్ని బలపరిచే సందేశం ఉంది:

“లుంబిని, గౌతమ బుద్ధుని జన్మస్థలం.”

వెనుక వైపు, నేపాల్ గొప్ప జీవవైవిధ్యానికి చిహ్నమైన గంభీరమైన కొమ్ముల ఖడ్గమృగం కనిపిస్తుంది. దృష్టి లోపం ఉన్న వ్యక్తులు కరెన్సీని గుర్తించడంలో సహాయపడటానికి సెక్యూరిటీ థ్రెడ్, ఉబ్బెత్తుగా ఉండే నల్ల చుక్క వంటి భద్రతా ఫీచర్లు జోడించారు.

భారత్ తో నేపాల్ పంచుకునే సరిహద్దు

నేపాల్ భారత్‌తో 1,850 కిలోమీటర్లకు పైగా సరిహద్దును పంచుకుంటుంది. ఇది సిక్కిం, పశ్చిమ బెంగాల్, బీహార్, ఉత్తర ప్రదేశ్, ఉత్తరాఖండ్ అనే ఐదు రాష్ట్రాల గుండా వెళుతుంది. ప్రజలు వాణిజ్యం, చదువులు, కుటుంబ సంబంధాల కోసం స్వేచ్ఛగా ప్రయాణిస్తున్నప్పటికీ, భౌగోళిక రాజకీయ సరిహద్దు సున్నితంగానే ఉంది.

కాలాపానీ-లిపులేఖ్-లింపియాధురా ప్రాంతం చాలా కాలంగా ఘర్షణకు కేంద్రంగా ఉంది. చారిత్రక రికార్డులు, పరిపాలనా నియంత్రణను ఉటంకిస్తూ, ఈ ట్రై-జంక్షన్ ప్రాంతం ఉత్తరాఖండ్‌లోని పితోర్‌గఢ్ జిల్లాలో భాగమని భారత్ వాదిస్తోంది. నేపాల్ తన సొంత చారిత్రక వ్యాఖ్యానాలను కొనసాగిస్తోంది.