G20 2023: జీ20 శిఖరాగ్ర సదస్సుతో భార‌త్ గ్లోబల్ సౌత్‌ ఛాంపియన్‌గా మార‌నుందా..?

G20 Summit Delhi: దేశానికి, ప్రధాని నరేంద్ర మోడీకి ఎంతో ప్రాముఖ్యత ఉన్న జీ20 సదస్సుకు ఆతిథ్యం ఇచ్చేందుకు భారత్ సన్నద్ధమవుతోంది. గ్లోబల్ సౌత్ ఛాంపియన్ గా, వర్ధమాన దేశాలకు గొంతుకగా భారత్ పాత్రను ఈ సదస్సు నిర్వచించనుంది. అభివృద్ధి చెందిన, అభివృద్ధి చెందుతున్న దేశాల మధ్య అంతరాన్ని తగ్గించడం, అలాగే పాశ్చాత్య దేశాలు, రష్యాల మధ్య మధ్యవర్తిగా వ్యవహరించాలని భారత్ లక్ష్యంగా పెట్టుకుంది.  

G20 India 2023:ఈ వారాంతంలో జీ20 శిఖరాగ్ర సదస్సు కోసం ప్రపంచ నాయకుల ప్రతిష్ఠాత్మక సమావేశానికి ఆతిథ్యం ఇవ్వడానికి భారతదేశం సిద్ధమవుతున్న తరుణంలో, ప్రముఖ గ్లోబల్ ప్లేయర్ గా తనను తాను స్థాపించుకోవాలనే భారతదేశ ఆకాంక్షలను ప్రదర్శిస్తుంది. అయితే, ప్రస్తుత విశ్లేషణల  ప్రకారం, ఈ కార్యక్రమం భారతదేశానికి, ముఖ్యంగా ప్రధానమంత్రి నరేంద్ర మోడీకి చాలా ప్రాముఖ్యతను కలిగి ఉంది, ఎందుకంటే ఇది గ్లోబల్ సౌత్ ఛాంపియన్ గా భారత్ ను నిలబెట్టడమే కాకుండా, అనేక అభివృద్ధి చెందుతున్న దేశాల గొంతుకగా భారత్ పాత్రను నిర్వచిస్తుంది. ప్రధాని మోడీకి రానున్న సార్వత్రిక ఎన్నికల్లో మంచి గుర్తింపు సాధించిపెట్టే అవకాశమూ ఉంది. రష్యా-ఉక్రెయిన్ వివాదం నేపథ్యంలో విచ్ఛిన్నమైన ప్రపంచాన్ని ఏకతాటిపైకి తీసుకురావడానికి ప్రయత్నిస్తున్న న్యూఢిల్లీకి ఈ శిఖరాగ్ర సమావేశం దౌత్య మైలురాయిని సూచిస్తుంది. ప్రపంచ వేదికపై స్వతంత్ర, ప్రభావవంతమైన గొంతుకగా ఆవిర్భవించడానికి ఈ శిఖరాగ్ర సమావేశం భారతదేశం ప్రకాశించే క్షణంగా ఉపయోగపడుతుందని నిపుణులు భావిస్తున్నారు.

జీ20 శిఖరాగ్ర సమావేశానికి కొన్ని నెలల ముందు, ప్రధానంగా అభివృద్ధి చెందుతున్న 125 దేశాలను జనవరిలో వర్చువల్ సమావేశానికి ప్రధాని మోడీ ఆహ్వానించారు, ఇది ప్రపంచవ్యాప్తంగా భారతదేశం వారి కోసం వాదించాలనే ఉద్దేశ్యాన్ని సూచిస్తుంది. అభివృద్ధి చెందిన, అభివృద్ధి చెందుతున్న దేశాల మధ్య అంతరాన్ని తగ్గించడమే కాకుండా పాశ్చాత్య దేశాలు, రష్యాల మధ్య మధ్యవర్తిగా వ్యవహరించాలన్న భారత్ లక్ష్యాన్ని ఈ కార్యక్రమం హైలైట్ చేస్తోంది. జూలైలో ఫ్రెంచ్ మీడియాకు ఇచ్చిన ఇంటర్వ్యూలో ప్రధాని మోడీ భారతదేశం పాత్రను క్లుప్తంగా వివరిస్తూ.. "గ్లోబల్ సౌత్ ఆ హై జంప్ చేయాలనుకుంటే, దానిని ముందుకు నడిపించడానికి భారతదేశం ఆ భుజంగా ఉండగల బలమైన భుజం అని నేను చూస్తున్నాను. గ్లోబల్ సౌత్ కోసం, భారతదేశం గ్లోబల్ నార్ తో తన సంబంధాలను కూడా నిర్మించగలదు. కాబట్టి, భారత్ బలమైన వారధిగా మారవచ్చు" అని అన్నారు.

ఉక్రెయిన్ వివాదం చాలా ప్రపంచ వేదికలపై కేంద్ర బిందువుగా ఉన్నప్పటికీ, ఆహారం, ఇంధన అభద్రత, పెరుగుతున్న ద్రవ్యోల్బణం, రుణ ఆందోళనలు, బహుళపక్ష అభివృద్ధి బ్యాంకులలో సంస్కరణలతో సహా అభివృద్ధి చెందుతున్న దేశాలను ప్రత్యక్షంగా ప్రభావితం చేసే సమస్యలను పరిష్కరించడంపై భారతదేశం దృష్టి సారించింది. జీ20లో ఆఫ్రికన్ యూనియన్ కు శాశ్వత సభ్యత్వం కల్పించాలని ప్రధాని మోడీ ప్రతిపాదించారు. ముఖ్యంగా స్థానిక సంఘర్షణలు, విపరీత వాతావరణ సంఘటనలతో వ్యవహరించే అభివృద్ధి చెందుతున్న దేశాలకు ఈ సదస్సులో భారత్ కీలక పాత్ర పోషిస్తుందని నిపుణులు నొక్కి చెప్పారు. ఆఫ్ఘనిస్తాన్, మయన్మార్ లేదా ఆఫ్రికా వంటి ప్రపంచంలోని ఇతర ప్రాంతాలలో సంఘర్షణలను అభివృద్ధి చెందిన దేశాలు లేదా జీ20 వంటి వేదికలలో అంత తీవ్రంగా పరిగణించడం లేదనే భావన (గ్లోబల్ సౌత్ లో) ఉందని న్యూఢిల్లీకి చెందిన కౌన్సిల్ ఫర్ స్ట్రాటజిక్ అండ్ డిఫెన్స్ రీసెర్చ్ వ్యవస్థాపకుడు హ్యాపీమోన్ జాకబ్ చెప్పినట్టు టైమ్స్ ఆఫ్ ఇండియా నివేదించింది.

విదేశాంగ శాఖ అధికారిగా ఉన్న సమయంలో న్యూఢిల్లీతో సంబంధాలను పెంపొందించడంలో కీలక పాత్ర పోషించిన అలిస్సా ఐరెస్ భారతదేశ స్వతంత్ర వైఖరిని నొక్కి చెప్పారు. "ప్రచ్ఛన్న యుద్ధం సమయంలో అలీనోద్యమానికి నాయకత్వం వహించిన భారతదేశం తీవ్రమైన స్వతంత్రంగా ఉండటంలో ఆశ్చర్యం లేదు." ప్రపంచంలోని అతిపెద్ద ఆర్థిక వ్యవస్థలు, గ్లోబల్ సౌత్ మధ్య ఆందోళనలను తగ్గించడంపై భారతదేశం దృష్టి సారించిందని ఐరెస్ హైలైట్ చేశారు. హడ్సన్ ఇనిస్టిట్యూట్ దక్షిణాసియా నిపుణురాలు అపర్ణ పాండే మాట్లాడుతూ.. భారతదేశం ఎల్లప్పుడూ ఏక-శక్తి ఆధిపత్యం కంటే బహుళ ధ్రువ ప్రపంచానికి అనుకూలంగా ఉందని నొక్కి చెప్పారు. అమెరికా, దాని మిత్రదేశాల మధ్య అంతరాన్ని పూడ్చడానికి గ్లోబల్ సౌత్ తో భారత్ కు ఉన్న బలమైన సంబంధాలు అనువైనవని ఆమె భావిస్తున్నారు. బ్రూకింగ్స్ ఇన్ స్టిట్యూషన్ సీనియర్ ఫెలో తన్వీ మదన్ ప్రకారం, ఈ వారం జరిగే జీ20 శిఖరాగ్ర సమావేశం ప్రపంచ వేదికపై భారత్ ప్రకాశించే సమయాన్ని సూచిస్తుంది.

జీ20కి ఆతిథ్యం ఇవ్వడానికి భారతదేశం సిద్ధమవుతున్నందున, రుణ ఉపశమనం, వాతావరణ మార్పు వంటి అభివృద్ధి అంశాలపై దృష్టి పెట్టడం, భౌగోళిక రాజకీయాలను తగ్గించడం, ఏకాభిప్రాయం కోసం ప్రయత్నించడం లక్ష్యంగా పెట్టుకుంది. ఏదేమైనా, ఉక్రెయిన్ వివాదం శిఖరాగ్ర సమావేశంలో చర్చలలో ఆధిపత్యం వహించే సున్నితమైన అంశంగా మిగిలిపోనుంది. గత ఒప్పందాలు ఉన్నప్పటికీ ఉక్రెయిన్ యుద్ధానికి సంబంధించిన పదాలను రష్యా, చైనా వీటో చేయడంతో ఈ ఏడాది జరిగిన జీ20 సమావేశాల్లో ఎలాంటి ప్రకటన వెలువడకపోవడం గమనార్హం. ఈ ప్రతిష్టంభన ఇలాగే కొనసాగితే ప్రకటన లేకుండానే సదస్సు ముగియడం ఇదే తొలిసారి కావచ్చు. రష్యాతో భారత్ చారిత్రక సంబంధాలు, పాశ్చాత్య దేశాలతో పెరుగుతున్న సంబంధాలు, బీజింగ్ తో కొనసాగుతున్న ఉద్రిక్తతల దృష్ట్యా, ఈ సంక్లిష్ట భూభాగాన్ని నావిగేట్ చేయడంలో ప్రధాని మోడీ దౌత్యపరమైన సవాళ్లను ఎదుర్కొంటున్నారు. దౌత్యపరమైన సంక్లిష్టతలు ఉన్నప్పటికీ, ప్రపంచ వేదికపై తన స్థానాన్ని సుస్థిరం చేసుకోవడానికి జీ20 శిఖరాగ్ర సమావేశం భారతదేశానికి ఒక అవకాశాన్ని అందిస్తుంది. శరవేగంగా అభివృద్ధి చెందుతున్న ఆర్థిక వ్యవస్థ, గణనీయమైన శ్రామిక-వయస్సు జనాభా, ఉక్రెయిన్ వివాదంపై తటస్థ వైఖరితో, భారతదేశం భౌగోళిక రాజకీయంలో సురక్షిత ప్రదేశంలో ఉంద‌ని చెప్పాలి.