Srisailam: శ్రీశైలంలో దొరికిన రాగి శాసనాల్లో ఏముందో తెలిస్తే...ఇక అంతే సంగతులు!

2021లో శ్రీశైలంలో లభ్యమైన రాగి శాసనాల్లో తోకచుక్కలు, ఉల్కాపాతాలపై పురాతన కాలం నుంచే ఉన్న ఖగోళ పరిజ్ఞానం వెలుగులోకి వచ్చింది.

నంద్యాల జిల్లాలోని శ్రీశైలంలో 2021లో  వెలుగులోకి వచ్చిన రాగి రేకుల శాసనాలు భారత పురావస్తు చరిత్రలో ఓ విశిష్ట అధ్యాయాన్ని తెరలేపాయి. ఈ శాసనాలను పరిశీలించిన కేంద్ర పురావస్తు శాఖ శాసనాల విభాగాధిపతి మునిరత్నం రెడ్డి తెలిపారు. వీటిలో ప్రాచీన ఖగోళ పరిజ్ఞానం వెలుగులోకి వచ్చిందని తెలిపారు.ఈ రాగి రేకులపై ఉన్న శాసనాల్లో తోకచుక్కలు, ఉల్కలు వంటి ఖగోళ ఘటనల గురించి వివరంగా ఉంది. ప్రతి 72 నుంచి 80 సంవత్సరాలకోసారి అసాధారణంగా ప్రకాశవంతమైన తోకచుక్కలు ఆకాశంలో కనిపించడం, కొన్నిసార్లు భూమిమీదకి ఉల్కలు పడటం వంటి ప్రకృతి సంఘటనలు శాసనాల్లో పేర్కొన్నారు. అటువంటి సమయంలో ప్రజల్లో భయాందోళనలు ఎక్కువగా ఉండేవని, విపత్తులు సంభవించవచ్చని అప్పటి కాలపు నమ్మకాలు గురించి కూడా ప్రస్తావించారు.

ప్రస్తుతం లభ్యమైన శాసనాల్లో 1456 సంవత్సరాన్ని ప్రస్తావించారు. అదే ఏడాది విజయనగర రాజ్యంలో తోకచుక్కల దర్శనం మునుపే ఊహించినట్లు తెలుస్తుంది. దానికి సంబంధించి భయాలు కూడా ఏర్పడినట్లు పేర్కొన్నారు. అప్పట్లో రాజు మల్లికార్జున ఈ ఆకాశ సంభవాల ప్రభావాన్ని తగ్గించేందుకు శ్రీశైలంలో శాంతి హోమాన్ని నిర్వహించారట. ఈ హోమంలో భాగంగా వేద పండితుడు లింగనార్య కీలక పాత్ర పోషించాడని తెలుస్తోంది.

లింగనార్య ఖగోళశాస్త్రంలో మంచి పట్టు ఉన్న వ్యక్తిగా శాసనాల్లో వివరించారు. ఆయన కృషిని గుర్తించిన రాజు, ఆయనకు సింగపుర అనే గ్రామాన్ని దానంగా ఇచ్చినట్టు కూడా రాగి శాసనాలు తెలియజేస్తున్నాయి.ఈ రాగి శాసనాల్లోని వచనాలు సంస్కృతం, నాగరి లిపుల్లో ఉన్నాయి. ఆ కాలం విశేషాలను, ఖగోళ పరిణామాలను ఈ భాషల ద్వారా రికార్డ్ చేశారు. ఈ వివరాల ద్వారా మనకు రెండు ముఖ్యమైన విషయాలు తెలుస్తున్నాయి—పురాతన భారతదేశంలో ఖగోళ పరిజ్ఞానం ఎంత అభివృద్ధి చెందిదో, అలాగే ప్రకృతి ఘటనలను ఆధారంగా చేసుకొని ఏ విధంగా ఆధ్యాత్మిక చర్యలు చేపట్టేవారో.

శాసనాలలో పేర్కొన్నట్లు, 1456లో కనిపించిన తోకచుక్కల ప్రభావాన్ని నివారించేందుకు పెద్దయెత్తున హోమాలు, పూజలు నిర్వహించడం, అంతటితో ఆగకుండా దానికి కారణమైన ఖగోళ పరిణామాలపై అధ్యయనం చేయడం చూస్తే, అప్పటినుంచే భారతదేశం ఖగోళ శాస్త్రంపై ఆసక్తి కలిగిన సంస్కృతి అని స్పష్టమవుతోంది.

ఇలాంటి శాసనాలు మనకు విపరీతంగా విలువైన సమాచారాన్ని అందిస్తున్నాయి. అవి కేవలం భూభాగాల దానాల గురించి కాకుండా, ఆ కాలం ప్రజల దృక్పథం, విశ్వం పట్ల వారి అవగాహన, భయాల్ని ఎలా ఎదుర్కొనేవారన్న దానిపై అవగాహన కలిగిస్తాయి.

ఈ శాసనాల వెలికితీత భారత ఖగోళ చరిత్రలో ఓ కీలక ఆధారంగా మారింది. అటు ఖగోళ శాస్త్రం, ఇటు ఆధ్యాత్మిక పద్ధతుల మధ్య సమతౌల్యం ఎలా ఉండేదో మనకి అర్థమవుతోంది. శ్రీశైలంలో లభ్యమైన ఈ రాగి రేకులు శాస్త్రీయ,  ఆధ్యాత్మిక చరిత్రకు ఒక గొప్ప కాపలాదారులుగా నిలిచాయి.

అంతేకాదు, శాసనాల్లో ఉన్న భాష, లిపి ద్వారా రాజ్యవ్యవస్థ, భూముల పంపిణీ విధానం, విద్యావేత్తల స్థానం వంటి అనేక అంశాలపై కూడా కొత్తగా వెలుగులొచ్చాయి. మల్లికార్జున రాజు కాలంలో విద్యావేత్తలకు గౌరవంగా భూములు ఇచ్చే సంప్రదాయం ఉండేదని తెలుస్తోంది. ఖగోళ అంశాలపై రాజులు ఆసక్తి చూపడం ద్వారా, శాస్త్రవేత్తలకు ప్రోత్సాహం ఇచ్చే సంస్కృతిని ఏర్పరచినట్టు స్పష్టమవుతోంది.

ఈ రాగి రేకులు కేవలం శిలా శాసనాల రూపంలో ఉండటం కంటే ఎక్కువ. అవి ఒక యుగానికి చెందిన ప్రజల జీవనశైలిని, వారి విశ్వాసాలను, శాస్త్ర జ్ఞానాన్ని గుర్తుచేస్తూ, మనం ఎలా పురోగమించామనే దానికి దారి చూపుతున్న పధకాలు.

వీటి అధ్యయనానికి పురావస్తు శాఖ, ఖగోళ శాస్త్రజ్ఞులు, భాషా నిపుణులు కలిసి పనిచేస్తున్నారు. త్వరలో వీటిపై మరిన్ని వివరాలు, అనువాదాలు అందుబాటులోకి వచ్చే అవకాశం ఉంది. పురాతన ఖగోళ పరిజ్ఞానాన్ని ఆధునిక శాస్త్రంతో ముడిపెట్టి చూస్తే, భారతదేశంలో ఖగోళ శాస్త్రానికి ఉన్న చరిత్ర, ప్రాచుర్యం ఎంతో గొప్పదని స్పష్టమవుతోంది.

శాసనాల్లో పేర్కొన్న లింగనార్య వంటి పండితులు ఖగోళ శాస్త్రాన్ని అనుభవపూర్వకంగా అధ్యయనం చేసి, రాజులకు సలహాలు ఇచ్చినట్టు వివరాలు చెబుతున్నాయి. ఈ విషయాలు ఆధునిక భారత ఖగోళ శాస్త్రానికి మూలాలుగా చెప్పవచ్చు. శ్రీశైలంలోని ఈ రాగి రేకుల శాసనాలు కేవలం ఒక శిలా శాసనం కాదు... ఒక యుగపు మేధోమథనం, ఆధ్యాత్మికత, శాస్త్ర విజ్ఞానం సమ్మిళితంగా ఉండే అరుదైన సాక్ష్యం.

ఇవన్నీ కలిపి చూస్తే, శ్రీశైలంలో లభ్యమైన ఈ రాగి శాసనాలు భారతదేశపు ఖగోళ చరిత్రలో ఓ విలువైన మలుపుగా నిలిచాయి. విజయనగర సామ్రాజ్యంలో శాస్త్రవేత్తల గొప్ప స్థానం, ఆకాశంలోని ప్రకృతి సంఘటనల పట్ల ఉన్న అవగాహన, ఆధ్యాత్మిక ప్రతిస్పందన చేసి ఈ శాసనాలు భారత ఔన్నత్యాన్ని ప్రతిబింబిస్తున్నాయి.2021లో శ్రీశైలంలోని మల్లి‌కార్జున స్వామి దేవాలయ దర్శనంలో కనిపించిన రాగి రేకుల శిలాశాసనాలు విపరీత స్థాయిలో ఆసక్తి రేపాయి. కానీ ఈ ప్రకృతి-విజ్ఞాన సంభవాలకు ఇంకా ప్రాధాన్యం కల్పించినఅంశాలు ఉంటాయి. 2024‑ చివర్లో ఇండియన్ ఆర్కియాలజికల్ సర్వే (ASI) అక్కడ  20కి పైగా రాగి శాసనాలు, 72 వెల్డ్స్, బంగారు నాణేలు కూడా సేకరించింది . ఈ వివరాలు శాస్త్రీయంగా డాక్యుమెంట్ చేయబడి, Pragati Publications ద్వారా అందుబాటులోకి రావాల్సి ఉంది.

ఇలాంటి శాసనాల్లో విశేషంగా 1456 సం. జూన్ 28న జరిగిన తోకచుక్కల సంఘటన ప్రస్తావించారు. ఇదే రికార్డ్ హల్లీ ధూమకేతువు (Halley's Comet) మొదటి భారతీయ ప్రస్తావనగా భావించారు . 

హల్లీ ధూమకేతువు ఉత్తమ సంకేతం?…

1456 జూన్ 28న జరిగిన ఉన్నత గ్రహకాల ప్రకటనతో పాటు, అదే కాలంలోని హల్లీ ధూమకేతువునూ కలిపి చెబుతూ ఉన్నాయి . రాగి శాసనాలు సంస్కృతం, నాగరి లిపులలో ఉండగా, పూర్తి అనువాదం ASI‑ పరిపాలనలో జరుగుతోంది . వందల సంవత్సరాల క్రితం జరిగిన ఈ ఘనాంశాలు ఇప్పటికీ మనకి గుర్తులుగా నిలిచాయి.

1456‑లో కనిపించిన కేతుప్రభావం ప్రజలకి భయకారణంగా మారడంతో, రాజు మల్లరాజు పెద్ద శాంతిహోమాలను నిర్వహించారు. ఈ చర్యకు లింగనార్య అనే ఖగోళవేత్త, వేద పండితుడు కీలక పాత్ర పోషించాడు. ఈ పూర్వపరంపర ఆధునిక భారత్‌లో ఖగోళానికి గుర్తింపు కల్పించింది.

రాగి శాసనాల భాషా…

ASI‑ ద్వారా అంగీకరించిన ఈ శాసనాలు ఇప్పటికీ పరిశీలనలో ఉన్నాయి. రచనలో కావాల్సిన భాషలు (సంస్కృత, నాగరి), తేది (1456, 2021), ప్రాముఖ్యత (Halley’s Comet), శాస్త్రీయ సందర్భం (Khagola padati, spiritual response) అన్నీ స్పష్టంగా ఉన్నాయి.ఈ రాగి శాసనాలపై పరిశోధనలు సాగుతున్నాయి: epigraphy, numismatics, astronomical correlation. త్వరలో పుస్తకాలపుట, శాస్త్రజ్ఞుల వ్యాఖ్యానాలతో మరింత వివిధ దిశలో లోతైన అవగాహన అందనుంది .

ASI‑ వివరాలతో, శాస్త్ర పరిశోధన నెమెరికల్ డేటా కలిపి రాగి శాసనాల పూర్తి అధ్యయనం జరుగుతోంది.

ఈ శాసనాలు Halley’s Comet‑ గురించి చూడటానికి ప్రాచీన భారతీయ పాఠశాలా జ్ఞానాన్ని చూపిస్తున్నాయి.

సంస్కృతం, నాగరి మొదలయిన లిపులలో ఖగోళ పరిజ్ఞానం, ఆధ్యాత్మిక వైఖరి—ఇవి భారత సంప్రదాయంలో ఎందుకు ముఖ్యమో మనకి స్పష్టంగా తెలియజేస్తున్నాయి.