రిజర్వ్ బ్యాంక్ ఆఫ్ ఇండియా (RBI) డిసెంబర్ 1 నుండి రిటైల్ రంగంలో డిజిటల్ రూపాయిని ప్రారంభించనున్నట్లు ప్రకటించింది. రిటైల్ డిజిటల్ కరెన్సీ కోసం ఇది పైలట్ ప్రాజెక్ట్. అంతకుముందు, నవంబర్ 1 న, సెంట్రల్ బ్యాంక్ హోల్ సేల్ లావాదేవీల కోసం డిజిటల్ రూపాయిని ప్రారంభించింది.
కేంద్ర ఆర్థిక మంత్రి నిర్మలా సీతారామన్ గత బడ్జెట్‌లో ప్రకటించిన డిజిటల్ రూపాయి ఎట్టకేలకు సాకారమయ్యేలా కనిపిస్తోంది. డిసెంబర్ 1 నుంచి ప్రాక్టికల్ ప్రాతిపదికన రిటైల్ డిజిటల్ రూపీలను ప్రారంభించనున్నట్లు ఆర్బీఐ మంగళవారం ప్రకటించింది.
డిజిటల్ టోకెన్ రూపంలో ఉన్న సెంట్రల్ బ్యాంక్ డిజిటల్ కరెన్సీ (CBDC) డిజిటల్ రూపాయి , అధికారిక జారీదారుగా ఉంటుందని RBI తెలిపింది. అయితే అన్ని ప్రాంతాలలో ప్రాక్టికల్ అసైన్‌మెంట్‌లు అందుబాటులో లేవు. దీని పైలట్ ఎంపిక చేసిన ప్రాంతాలలో మాత్రమే నిర్వహించనున్నారు.
ఇందులో భాగస్వాములయ్యే కస్టమర్లు, వ్యాపారుల క్లోజ్డ్ యూజర్ గ్రూప్ (CUG) ఉంటుంది, అని విడుదల తెలిపింది. ఈ డిజిటల్ రూపాయి విషయానికి వస్తే ప్రస్తుతం ఇవి పేపర్ కరెన్సీ నోట్లు, నాణేల విలువతో సమానం.వీటిని బ్యాంకుల ద్వారా పంపిణీ చేయనున్నట్లు ఆర్బీఐ అధికారులు తెలిపారు.
కస్టమర్లు డిజిటల్ వాలెట్లు, మొబైల్ ఫోన్లు లేదా బ్యాంకు ధృవీకరించిన పరికరాల ద్వారా డిజిటల్ రూపాయి లావాదేవీలు చేసుకోవచ్చని ఆర్బీఐ ఇప్పటికే తెలిపింది. లావాదేవీలు వ్యక్తి నుండి వ్యక్తికి , వ్యక్తి నుండి వ్యాపారికి చేయవచ్చు. ప్రజలు దుకాణంలో ఉంచిన క్యూఆర్ కోడ్‌లను ఉపయోగించి దుకాణదారునికి కూడా చెల్లించవచ్చని ఆర్బీఐ అధికారులు తెలిపారు.
డిజిటల్ రూపాయి అంటే ఏమిటి?:
సెంట్రల్ బ్యాంక్ డిజిటల్ కరెన్సీ (CBDC) లేదా డిజిటల్ రూపాయి అనేది ఇప్పటికే RBI ద్వారా జారీ చేయబడిన కరెన్సీ, ఇదిల ఫిజికల్ రూపంలోని కరెన్సీ నోట్స్, నాణేలకు డిజిటల్ వేరియంట్. డిజిటల్ కరెన్సీ లేదా డిజిటల్ రూపీ అనేది డబ్బు యొక్క ఎలక్ట్రానిక్ రూపం. కాంటాక్ట్‌లెస్ లావాదేవీల కోసం కూడా దీనిని ఉపయోగించవచ్చు. కేంద్ర బడ్జెట్ 2022ను సమర్పిస్తున్నప్పుడు, కేంద్ర ఆర్థిక మంత్రి నిర్మలా సీతారామన్ సెంట్రల్ బ్యాంక్ తన డిజిటల్ కరెన్సీని విడుదల చేయనున్నట్లు ఆమె ప్రకటించారు.
డిజిటల్ రూపాయి ఫీచర్లు: డిజిటల్ రూపాయి భౌతిక నగదు లక్షణాలను కూడా అందిస్తుంది. నగదు విషయంలో, ఇది ఎటువంటి వడ్డీని పొందదు , బ్యాంకుల్లో డిపాజిట్లు వంటి ఇతర రకాల డబ్బుగా మార్చబడుతుంది. పైలట్ ప్రాజెక్ట్‌లో, డిజిటల్ రూపాయిలను జారీ చేయడం, జారీ చేయడం , ఉపయోగించడం వంటి మొత్తం ప్రక్రియను పరీక్షిస్తారు.
8 బ్యాంకుల గుర్తింపు: దశలవారీగా డిజిటల్ రూపాయి లావాదేవీల కోసం ఆర్బీఐ ఇప్పటికే ఎనిమిది బ్యాంకులను గుర్తించింది. ఇది మొదటి దశలో నాలుగు బ్యాంకులతో ప్రారంభమవుతుంది. అవి స్టేట్ బ్యాంక్ ఆఫ్ ఇండియా, ఐసిఐసిఐ బ్యాంక్, యెస్ బ్యాంక్ , ఐడిఎఫ్‌సి ఫస్ట్ బ్యాంక్. దేశంలోని నాలుగు నగరాల్లో డిజిటల్ రూపాయి లావాదేవీలను నిర్వహించనుంది. మిగిలిన నాలుగు బ్యాంకులు, బ్యాంక్ ఆఫ్ బరోడా, యూనియన్ బ్యాంక్ ఆఫ్ ఇండియా, హెచ్‌డిఎఫ్‌సి బ్యాంక్ , కోటక్ మహీంద్రా బ్యాంక్ తరువాత పైలట్ స్కీమ్‌లో చేరనున్నాయి.
తొలి దశలో ముంబై, ఢిల్లీ, బెంగళూరు, భువనేశ్వర్ అనే నాలుగు నగరాల్లో ఈ పథకాన్ని అమలు చేయనున్నారు. తరువాత, డిజిటల్ రూపాయి పైలట్ ప్రాజెక్ట్ అహ్మదాబాద్, గాంగ్టాక్, గౌహతి, హైదరాబాద్, ఇండోర్, కొచ్చి, లక్నో, పాట్నా , సిమ్లాలలో నిర్వహించబడుతుంది. మరిన్ని బ్యాంకులు, వినియోగదారులు , అవసరమైన ప్రదేశాలను చేర్చడానికి పైలట్ పథకం , పరిధిని క్రమంగా విస్తరించవచ్చని సెంట్రల్ బ్యాంక్ తెలిపింది.