Budget 2025: నిర్మల్మ నోట గురజాడ అప్పారావు మాట, ఆయన ఎవరో తెలుసా?

కేంద్ర బడ్జెట్ 2025: ఆర్థిక మంత్రి నిర్మలా సీతారామ్ నోటి వెంట గురజాడ అప్పారావు మాటలు వచ్చాయి. ఆయన చెప్పిన మాటలతో నిర్మలమ్మ బడ్జెట్ మొదలుపెట్టారు. మరి, ఆ మాటల అర్థమేంటి?  గురజాడ అప్పారావు గొప్పతనం తెలుసుకుందాం..  

ఆర్థిక మంత్రి నిర్మలా సీతారామన్ ప్రఖ్యాత తెలుగు కవి, రచయిత గురజాడ అప్పారావు గారి మాటలతో బడ్జెట్ 2025 ప్రారంభించారు:

దేశమంటే మట్టి కాదోయ్. దేశమంటే మనుషులోయ్.

గురజాడ తన దేశభక్తి గీతంలో రాసిన ఈ మాటలు నేటికీ తెలుగు ప్రజల హృదయాల్లో చోటు సంపాదించుకున్నాయి. ఆయన రచనలు సాహిత్యాన్ని ప్రభావితం చేయడమే కాకుండా సాంఘిక సంస్కరణ ఉద్యమాల్లో కీలక పాత్ర పోషించాయి.

గురజాడ అప్పారావు: బాల్యం, విద్య

గురజాడ అప్పారావు 1862 సెప్టెంబర్ 21న విశాఖపట్నం జిల్లాలోని రాయవరంలో జన్మించారు. ఆయన తండ్రి వెంకట రామదాసు విజయనగరం సంస్థానంలో రెవెన్యూ సూపర్‌వైజర్‌గా పనిచేశారు. తండ్రి మరణం తర్వాత, గురజాడ ఆర్థిక ఇబ్బందులు ఎదుర్కొన్నప్పటికీ, ఎం.ఆర్. కళాశాల ప్రధానోపాధ్యాయుడు సి. చంద్రశేఖర శాస్త్రి సహాయంతో చదువు కొనసాగించారు. 1882లో మెట్రిక్యులేషన్ పూర్తి చేసి, ఉన్నత విద్యను అభ్యసించి, చివరికి ఎం.ఆర్. ఉన్నత పాఠశాలలో ఉపాధ్యాయుడిగా చేరారు.

వ్యక్తిగత జీవితం, వృత్తి
1885లో, గురజాడ అప్పల నరసమ్మను వివాహం చేసుకున్నారు, వారికి ముగ్గురు పిల్లలు. ఆయన పూసపాటి రాజ కుటుంబంతో బలమైన సంబంధాలు ఏర్పరచుకున్నారు, 1887లో జరిగిన భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ సమావేశాల్లో చురుగ్గా పాల్గొన్నారు. విశాఖ స్వచ్ఛంద సేవలో చేరడం, ఆనంద గజపతి చర్చా క్లబ్‌కు ఉపాధ్యక్షుడిగా పనిచేయడం వంటి సామాజిక సేవలు అందించారు.

వృత్తిపరంగా, ఆయన విజయనగరం సంస్థానంలో శాసనసభ పరిశోధకుడిగా, మహారాజా కళాశాలలో ప్రొఫెసర్‌గా పనిచేశారు. 1911లో మద్రాస్ విశ్వవిద్యాలయ బోర్డ్ ఆఫ్ స్టడీస్‌లో సభ్యుడయ్యారు, 1913లో పదవీ విరమణ చేశారు.

సాహిత్య సేవలు
కన్యాశుల్కం – విప్లవాత్మక నాటకం
గురజాడ అత్యంత ప్రసిద్ధ సాహిత్య రచన కన్యాశుల్కం (1892), భారతీయ సాహిత్యంలో గొప్ప నాటకాల్లో ఒకటిగా పరిగణిస్తారు. ఇది బాల్య వివాహం, వరకట్న వ్యవస్థ వంటి సాంఘిక దురాచారాలను ప్రస్తావించింది. నాటకంలోని సంభాషణలు, ముఖ్యంగా గిరిశం పాత్ర, నేటికీ జనాదరణ పొందాయి.

ఆధునిక తెలుగు కవిత్వం, సాంఘిక సంస్కరణ
గురజాడ ముత్యాల సరాలు ద్వారా కొత్త సాహిత్య ధోరణిని ప్రవేశపెట్టారు, వ్యవహారిక కవితా శైలికి పునాది వేశారు. ఆయన రచనలు ప్రాంతీయ భాషల్లో విద్య  ప్రాముఖ్యతను తెలియజేస్తాయి, పాశ్చాత్య సంస్కృతిని గుడ్డిగా అనుకరించడాన్ని విమర్శించాయి.

ఆయన అత్యంత ప్రసిద్ధ కవిత, “దేశమును ప్రేమించుమన్నా,” జాతీయ పురోగతి కోసం ప్రజలు సమిష్టిగా పనిచేయాలని ప్రోత్సహిస్తుంది. “దేశమంటే మట్టి కాదోయి, దేశమంటే మనుషులోయి” అనే మాటలు ఆయన జాతీయవాద దృక్పథాన్ని ప్రతిబింబిస్తాయి.

మహిళా హక్కుల కోసం పోరాటం
గురజాడ మహిళా విద్య, సాధికారతను బలంగా వినిపించారు. లింగ సమానత్వం లేకుండా సామాజిక పురోగతి సాధ్యం కాదని ఆయన రచనలు నొక్కిచెప్పాయి. మహిళలు సాంప్రదాయ గృహ పాత్రలకు అతీతంగా దేశాభివృద్ధికి సహకరించాలని ఆయన ప్రోత్సహించారు.

వారసత్వం, మరణం
గురజాడ అప్పారావు 1915 నవంబర్ 30న 53 సంవత్సరాల వయస్సులో మరణించారు. ఆయన సాహిత్య సేవలు, సాంఘిక సంస్కరణలు తరతరాలకు స్ఫూర్తినిస్తూనే ఉన్నాయి. ఆయన రచనలను విస్తృతంగా అధ్యయనం చేస్తారు, తెలుగు సాహిత్యం, సాంస్కృతిక ఉద్యమాల్లో ఆయన ప్రభావం చాలా ఉంది. బడ్జెట్ 2025లో గురజాడ మాటలను ఉదహరిస్తూ, నేటి ఆర్థిక, సామాజిక పరిస్థితుల్లో ఆయన దార్శనికత  ప్రాముఖ్యతను నిర్మలా సీతారామన్ అభినందించారు. ఆయన దేశభక్తి, కార్యాచరణ, సామాజిక పురోగతి సందేశాలు భారతదేశ అభివృద్ధికి మార్గదర్శక సూత్రాలుగా నిలుస్తాయి.