budget 2024: బడ్జెట్ అంటే ఏమిటి.. దీనిని ఎవరు, ఎలా రూపొందిస్తారో తెలుసా.. ?
By Ashok kumar Sandra | First Published Jan 24, 2024, 4:40 PM ISTరాజ్యాంగంలో బడ్జెట్ గురించి నేరుగా ప్రస్తావించలేదు. అయితే, రాజ్యాంగంలోని 'ఆర్టికల్ 112' 'వార్షిక ఆర్థిక ప్రకటన' గురించి చర్చిస్తుంది. ఈ ఆర్టికల్ కింద, ప్రభుత్వం ప్రతి సంవత్సరం తన ఆదాయాలు, ఖర్చుల లెక్కలను అందించడం తప్పనిసరి.
కేంద్ర ఆర్థిక మంత్రి నిర్మలా సీతారామన్ 01 ఫిబ్రవరి 2024న మధ్యంతర బడ్జెట్‌ను ప్రవేశపెట్టనున్నారు. ఈ బడ్జెట్ 2024 ఏప్రిల్-మేలో జరగనున్న ఎన్నికలకు ముందు ప్రభుత్వం చివరి బడ్జెట్. బడ్జెట్‌ను సమర్పించే తేదీ ఫిబ్రవరి 1న నిర్ణయించబడింది, అయితే దాని తయారీ చాలా నెలల ముందుగానే ప్రారంభమవుతుంది. భారత బడ్జెట్ గురించి రాజ్యాంగం ఏమి చెబుతుందో, దానిని సమర్పించడానికి ప్రభుత్వం ఎలాంటి సన్నాహాలు చేస్తుందో తెలుసుకోవడం ముఖ్యం?
బడ్జెట్ అంటే ఏమిటి, రాజ్యాంగంలో ఎక్కడ పేర్కొనబడింది?
రాజ్యాంగంలో బడ్జెట్ గురించి నేరుగా ప్రస్తావించలేదు. అయితే, రాజ్యాంగంలోని 'ఆర్టికల్ 112' 'వార్షిక ఆర్థిక ప్రకటన' గురించి చర్చిస్తుంది. ఈ ఆర్టికల్ కింద, ప్రభుత్వం ప్రతి సంవత్సరం తన ఆదాయాలు, ఖర్చుల లెక్కలను అందించడం తప్పనిసరి. దీని ప్రకారం బడ్జెట్‌ను సమర్పించే హక్కు రాష్ట్రపతికి ఉంది. కానీ రాష్ట్రపతి స్వయంగా బడ్జెట్‌ను సమర్పించరు, బదులుగా తన తరపున బడ్జెట్‌ను సమర్పించమని మంత్రిని కోరవచ్చు. 2019లో అరుణ్ జైట్లీ అనారోగ్యంతో ఉన్నప్పుడు, ఆర్థిక మంత్రిగా లేనప్పటికీ పీయూష్ గోయల్ బడ్జెట్‌ను సమర్పించినప్పుడు దేశంలో ఇలా ఇటీవల జరిగింది. అయితే సాధారణంగా బడ్జెట్‌ను ఆర్థిక మంత్రి సమర్పిస్తారు.
Latest Videos
undefined
బడ్జెట్ అనే పదానికి మూలం?
బడ్జెట్ అనే పదం ఫ్రెంచ్ పదం బౌగెట్ నుండి ఉద్భవించింది, దీని అర్థం లెదర్ బ్యాగ్. ప్రభుత్వం, పారిశ్రామికవేత్తలు తమ ఆదాయాలు ఇంకా వ్యయ పత్రాలను లెదర్ బ్యాగ్‌లో ఉంచుకుంటారని నమ్ముతారు, అందుకే ఆర్థిక మంత్రి కూడా తన పత్రాలను లెదర్ బ్యాగ్‌లో ఉంచుకుని పార్లమెంటుకు చేరుకుంటారు. ఈ పదం బ్రిటన్‌లో ఉపయోగించబడింది, భారతదేశానికి చేరుకుంది.
బడ్జెట్ అంటే ఏమిటి?
బడ్జెట్ అనేది ఒక సంవత్సరం లెక్క. బడ్జెట్‌ను ప్రవేశపెట్టే ముందు ప్రభుత్వ ఆదాయాన్ని అంచనా వేసే సర్వే నిర్వహిస్తారు. బడ్జెట్‌లో, ప్రత్యక్ష పన్నులు, పరోక్ష పన్నులు, రైల్వే ఛార్జీలు ఇంకా వివిధ మంత్రిత్వ శాఖల ద్వారా ప్రభుత్వం ఎంత ఆదాయాన్ని పొందగలదో అంచనా వేస్తుంది. వచ్చే ఏడాదిలో ప్రభుత్వ వ్యయం ఎంత ఉంటుందనేది కూడా సర్వేలో తేలింది. సరళంగా చెప్పాలంటే, బడ్జెట్ అనేది ఒక సంవత్సరంలో అంచనా వేయబడిన రాబడి (ఆదాయాలు) అండ్ ఖర్చులు (అంచనా వ్యయం) వివరాలు. బడ్జెట్ ప్రసంగంలో ఆర్థిక మంత్రి తన సంపాదన, ఖర్చుల వివరాలను తెలియజేస్తారు. దీనిని సాధారణ బడ్జెట్ లేదా ఫెడరల్ బడ్జెట్ అంటారు. బడ్జెట్ కాలం ఒక సంవత్సరం.
భారతదేశంలో బడ్జెట్‌ను ఎవరు రూపొందిస్తారు?
భారతదేశంలో బడ్జెట్ తయారీ ప్రక్రియ చాలా క్లిష్టమైనది. దీన్ని తయారు చేయడంలో ఆర్థిక మంత్రిత్వ శాఖతో పాటు, నీతి ఆయోగ్ అండ్ వ్యయ సంబంధిత మంత్రిత్వ శాఖలు పాల్గొంటాయి. ఈ వివిధ మంత్రిత్వ శాఖల అభ్యర్థన మేరకు ఆర్థిక మంత్రిత్వ శాఖ ఖర్చుల ప్రతిపాదనను సిద్ధం చేస్తుంది. దీని తర్వాత, బడ్జెట్‌ను రూపొందించే పనిని ఆర్థిక మంత్రిత్వ శాఖ ఆధ్వర్యంలోని ఆర్థిక వ్యవహారాల శాఖ బడ్జెట్ విభాగం చేస్తుంది.
క్లిక్ చేసి ఏసియా నెట్ న్యూస్ తెలుగు వాట్సాప్ చానెల్·ను ఫాలో అవ్వండి