''దేవబంది ఉలేమా రచించిన ఇజ్తిహాద్ ముస్లిం మహిళలకు విడాకుల హక్కును కల్పించింది''
Muslim women-Ijtihad: ఖులా (విడాకులు కోరే ముస్లిం మహిళల హక్కు) అనేది ముస్లిం సమాజంలో ఎప్పటికీ ఉనికిలో ఉన్న చట్టంలా కనిపిస్తోంది. వాస్తవమేమిటంటే, ముస్లిం మహిళల ఈ హక్కు 20వ శతాబ్దపు దేవబంద్ స్కూల్ ఆఫ్ ఇస్లామిక్ ఆలోచనతో అనుబంధించబడిన ఉలేమాచే ఇజ్తిహాద్ (తార్కికం-తర్కం) ఫలితంగా ఖులా వచ్చింది.
Muslim women’s divorce right: ముస్లింలు మోనోలిథిక్ ప్రజలు కాదు.. సున్నీ ముస్లింలు నాలుగు ప్రముఖ ఫిఖ్హ్ (న్యాయశాస్త్ర పాఠశాలలు) ద్వారా వారి మతాన్ని అనుసరిస్తారు. ప్రపంచవ్యాప్తంగా ఉన్న సున్నీలలో ఎక్కువ మంది హనాఫీ, మలాకి, షఫీ, హన్బలి అనే నాలుగు ఫిఖ్ లలో ఒకదాన్ని అనుసరిస్తారు. దక్షిణాసియాలో, చారిత్రక కారణాల వల్ల, సున్నీలలో ఎక్కువ మంది హనాఫీ ఫిఖ్హ్ కు కట్టుబడి ఉన్నారు. ప్రొఫెసర్ సబీహా హుస్సేన్ ప్రకారం.. హనాఫీ ఫిఖ్, ఇతర పద్ధతులలో కొంత త‌క్కువ కఠినంగా ఉన్నప్పటికీ, విడాకుల విషయంలో చాలా కఠినంగా ఉంటుంది.. భార్య తన వివాహాన్ని రద్దు చేయడానికి దాదాపు ఎటువంటి ఆధారాలను ఇవ్వదు. 20 వ శతాబ్దం ప్రారంభంలో మహిళల్లో అవగాహనతో, విడాకుల హక్కును పొడిగించాలనే డిమాండ్ మహిళా హక్కుల న్యాయవాదులలో ఉద్భవించింది. హనాఫీ ఉలేమాలు ఈ డిమాండ్ ను నిర్ద్వంద్వంగా తోసిపుచ్చారు. రషీద్ ఉల్-ఖైరీ, బేగం జహానారా షానవాజ్ వంటి మహిళా హక్కుల కార్యకర్తలు ఖులా హక్కును పొందడానికి మద్దతుగా ప్రజాభిప్రాయాన్ని నిర్మించడానికి ప్రచారాన్ని ప్రారంభించారు.
దియోబంద్ పాఠశాలకు చెందిన అత్యంత గౌరవనీయ ఉలేమాలలో ఒకరైన మౌలానా అష్రఫ్ అలీ తన్వీ ఈ విషయంలో జోక్యం చేసుకున్నారు. సమాజంలో వస్తున్న మార్పులను బాగా అర్థం చేసుకున్న ఆయన అప్పటికే మహిళల కోసం బహిష్టి జేవర్ అనే పుస్తకం రాశారు. తన్వీ పలువురు ఇస్లామిక్ పండితులను కలుసుకునీ, వారి అభిప్రాయాన్ని తెలియజేయాలని ఇతరులకు లేఖలు రాశారు. 1931లో, తన్వి అల్-హిలాత్ అల్-నజిజా లి'ఎల్-హలీలత్ అల్-అజిజా (నిస్సహాయ భార్య కోసం విజయవంతమైన చట్టపరమైన పరికరం) పేరుతో సుదీర్ఘమైన ఫత్వాను ప్రచురించింది. మారుతున్న ఈ కాలంలో మహిళలకు మరిన్ని హక్కులు కల్పించవచ్చని ఆయన ఈ 201 పేజీల ఫత్వాలో రాశారు. వేధింపులు లేదా మరేదైనా కారణంతో మహిళ పురుషుడితో కలిసి జీవించడానికి ఇష్టపడకపోతే విడాకులు తీసుకోవచ్చని ఫత్వాలో పేర్కొన్నారు. వాస్తవానికి హనాఫీ ఫిఖ్ మహిళలకు ఈ హక్కును ఇవ్వనప్పటికీ, మాలికి ఫిఖ్ ల‌కు అనుమతి ఇస్తుంది. హనాఫీ ఫిఖ్ కు కారణంగా అప్పటి వరకు భారతదేశంలో అనుమతించబడని ఖులాను భారతదేశంలోని ముస్లిం మహిళలు కూడా ఉప‌యోగించుకొవ‌చ్చున‌ని తన్వీ తీర్పు ఇచ్చారు.
జమియత్ ఉలేమా-ఇ-హింద్ ఈ ఫత్వాను సమర్థించి, వ్యాసాలు, పుస్తకాలు, కరపత్రాలు-బహిరంగ సభల రూపంలో ప్రాచుర్యం పొందడం ప్రారంభించింది. ఈ ఫత్వా ఆధారంగా 1936లో కేంద్ర అసెంబ్లీలో బిల్లు ప్రవేశపెట్టారు. 1939లో ఈ బిల్లుపై చర్చ సందర్భంగా హుస్సేన్ ఇమామ్ ఇలా అన్నాడు: "వివాహిత ముస్లిం మహిళ తన భర్త తనను పోషించడంలో నిర్లక్ష్యం వహిస్తే, ఆమెను విడిచిపెట్టడం లేదా నిరంతరం దుర్వినియోగం చేయడం ద్వారా ఆమె జీవితాన్ని దుర్భరం చేయడం లేదా పరారైన సందర్భంలో ఆమె వివాహాన్ని రద్దు చేస్తూ కోర్టు నుండి డిక్రీ పొందడానికి హనాఫీ ముస్లిం చట్టంలో ఎటువంటి నిబంధన లేదు. ఆమెను కొన్ని ఇతర పరిస్థితులలో ఇవ్వకుండా వదిలేశారు. అటువంటి నిబంధన లేకపోవడం బ్రిటిష్ ఇండియాలో అసంఖ్యాక ముస్లిం మహిళలకు చెప్పలేని దుస్థితిని మిగిల్చింది. అయితే హనాఫీ చట్టాన్ని వర్తింపజేయడం వల్ల ఇబ్బందులు తలెత్తే సందర్భాల్లో మాలికి, షఫీ లేదా హన్బలి చట్టంలోని నిబంధనను వర్తింపజేయవచ్చని హనాఫీ న్యాయనిపుణులు స్పష్టంగా పేర్కొన్నారు. ఈ సూత్రం ఆధారంగా ఈ బిల్లులోని క్లాజ్ 3, పార్ట్ ఎలో పేర్కొన్న కేసుల్లో వివాహిత ముస్లిం మహిళ తన వివాహాన్ని రద్దు చేస్తూ డిక్రీ పొందవచ్చని ఉలేమా ఫత్వా జారీ చేసింది. ముస్లిం మహిళల విషయంలో మాలికి చట్టాన్ని వర్తింపజేయడానికి న్యాయస్థానాలు సంకోచించడం ఖాయం కాబట్టి, లెక్కలేనన్ని ముస్లిం మహిళల బాధలను తొలగించడానికి పైన పేర్కొన్న సూత్రాన్ని గుర్తించి అమలు చేసే చట్టం అవసరం.
1939లో అమల్లోకి వచ్చిన ఈ చట్టానికి 'ముస్లిం వివాహ రద్దు చట్టం' అని పేరు వచ్చింది. జమియత్ ఉలేమా-ఇ-హింద్ కు చెందిన అహ్మద్ కాజ్మీ అసెంబ్లీలో ఓటింగ్ కోసం బిల్లును ప్రతిపాదిస్తూ, "విద్యావంతులైన ముస్లిం మహిళల డిమాండ్ మరింత బలపడుతోంది, ఇస్లామిక్ చట్టం ప్రకారం వారి హక్కులను వారికి ఇవ్వాలి - ఒక ముస్లిం మహిళకు వివాహ విషయాలలో తన ఎంపికను ఉపయోగించుకునే పూర్తి స్వేచ్ఛ, పూర్తి హక్కును ఇవ్వాలని నేను భావిస్తున్నాను" అని అన్నారు. దాదాపు 80 సంవత్సరాల తరువాత, ఖులా హక్కు వాస్తవానికి దేవబందిస్, బారెల్విస్, సూఫీలను పరిపాలించే హనాఫీ ఫిఖ్‌లో లేదని భారతీయ ముస్లింలు గ్రహించలేదు. ఈ హక్కు అనేది సాధారణంగా దేవ్‌బంద్, ముఖ్యంగా మౌలానా అష్రఫ్ అలీ థాన్వీ పండితులచే ఇజ్తిహాద్ ఫలితంగా ఉంది.
వ్యాస‌క‌ర్త: సాకిబ్ సలీం
(ఆవాజ్ ది వాయిస్ సౌజ‌న్యంతో..)
క్లిక్ చేసి ఏసియా నెట్ న్యూస్ తెలుగు వాట్సాప్ చానెల్·ను ఫాలో అవ్వండి
