ఇద్దరు నుంచి కేవలం ఒకే సంతానానికి పరిమితమౌతూ వస్తున్నారు. అయితే... ప్రస్తుతం ఒక్కసంతానం కూడా కలగక సంతాన సాఫల్య కేంద్రాల చుట్టూ తిరుగుతున్న దంపతులు పెరుగుతున్నారు.
మన దేశంలోనే ఒకప్పుడు అందరి ఇళ్లల్లో ఒక్కొక్కరికి ఐదారుగురు సంతానం ఉండేది. ఆ తర్వాతర్వత జనాభా పెరిగిపోతోందని కుటుంబ నియంత్రణ మొదలుపెట్టారు. ఇద్దరు నుంచి కేవలం ఒకే సంతానానికి పరిమితమౌతూ వస్తున్నారు. అయితే... ప్రస్తుతం ఒక్కసంతానం కూడా కలగక సంతాన సాఫల్య కేంద్రాల చుట్టూ తిరుగుతున్న దంపతులు పెరుగుతున్నారు.
భారతదేశంలో సాధారణ సంతానోత్పత్తి రేటు (GFR) గత ఒక దశాబ్దంలో 20% పడిపోయింది. GFR పునరుత్పత్తి వయస్సు 15-49 సంవత్సరాలలో ప్రతి 1,000 మంది మహిళలకు జన్మించిన పిల్లల సంఖ్యను సూచిస్తుంది. ఇటీవల విడుదల చేసిన నమూనా నమోదు వ్యవస్థ (SRS) డేటా 2020 ప్రకారం, భారతదేశంలో సగటు మొత్తం సంతానోత్పత్తి రేటు 2008 నుండి 2010 వరకు (మూడేళ్ల వ్యవధి) 86.1గా ఉంది. 2018-20లో (మూడు సంవత్సరాల సగటు) 68.7కి పడిపోయింది. SRS ప్రకారం డేటా, పట్టణ ప్రాంతాల్లో 15.6%తో పోలిస్తే గ్రామీణ ప్రాంతాల్లో 20.2% క్షీణత నమోదైంది.
ఎయిమ్స్‌లోని ప్రసూతి, గైనకాలజీ మాజీ హెడ్ డాక్టర్ సునీతా మిట్టల్ ఈ సమాచారాన్ని అందించారు. సాధారణ సంతానోత్పత్తి రేటులో క్షీణత జనాభా పెరుగుదలలో క్షీణతను సూచిస్తుంది. వివాహ వయస్సు పెరగడం, మహిళల్లో అక్షరాస్యత శాతం పెరగడం, ఆధునిక గర్భనిరోధక పద్ధతులు సులువుగా అందుబాటులోకి రావడమే ఈ మార్పుకు ప్రధాన కారణమని ఆయన అన్నారు.
ఇటీవల విడుదలైన సాధారణ సంతానోత్పత్తి రేటు, 2020 నివేదిక GFRని తగ్గించడంలో పునరుత్పత్తి వయస్సు గల మహిళల్లో అక్షరాస్యత పాత్రను హైలైట్ చేసింది. మహిళల విద్యా స్థాయి ద్వారా GFR డేటాను ఉటంకిస్తూ, నిరక్షరాస్యులు, అక్షరాస్యులైన మహిళల GFRల మధ్య వ్యత్యాసం ఉందని నివేదిక పేర్కొంది. రెండోది జాతీయ స్థాయిలో GFR తక్కువ స్థాయిని వర్ణిస్తుంది.
రాష్ట్రాలలో, కేంద్ర పాలిత ప్రాంతాలు, జమ్మూ కాశ్మీర్ (29.2) మొత్తం సంతానోత్పత్తి రేటులో గరిష్ట క్షీణతను చూసింది. 2008-10 , 2018-20 మధ్య ఢిల్లీ (28.5), ఉత్తరప్రదేశ్ (24), జార్ఖండ్ (24), రాజస్థాన్ (23.2) తర్వాత ఉన్నాయి. మహారాష్ట్రలో గత రెండు దశాబ్దాల్లో GFR 18.6% క్షీణించింది. తాజా SRS డేటా ప్రకారం భారతదేశంలో మొత్తం సంతానోత్పత్తి రేటు (పునరుత్పత్తి వయస్సు గల స్త్రీకి జననాలు) 2.
బీహార్ అత్యధిక TFR (3.0)ని నివేదించగా, ఢిల్లీ, తమిళనాడు, పశ్చిమ బెంగాల్ అత్యల్ప TFR (1.4)ని నివేదించాయి. ఢిల్లీ (1.4), తమిళనాడు (1.4), పశ్చిమ బెంగాల్‌తో జాతీయ స్థాయిలో భర్తీ స్థాయి TFR (జనాభా ఒక తరం నుండి మరొక తరానికి భర్తీ చేసే TFR) 2.1 అని SRS డేటా చూపిస్తుంది. (1.4), ఆంధ్రప్రదేశ్ (1.5), హిమాచల్ ప్రదేశ్ (1.5), జమ్మూ కాశ్మీర్ (1.5), కేరళ (1.5), మహారాష్ట్ర (1.5), పంజాబ్ (1.5), తెలంగాణ (1.5), కర్ణాటక (1.6), ఒడిశా (1.5), 1.8 ), ఉత్తరాఖండ్ (1.8), గుజరాత్ (2.0), హర్యానా (2.0) మరియు అస్సాం (2.1). ప్రస్తుతం, గ్రామీణ మహిళ యొక్క TFR జాతీయ స్థాయిలో 2.2 ఉంది, ఇది పట్టణ మహిళ (1.6) కంటే ఎక్కువగా ఉంది, నివేదికలో పేర్కొన్నారు.