Assam: 17 వ శతాబ్దంలో అజన్ ఫకీర్ గా ప్రసిద్ధి చెందిన సూఫీ సాధువు, కవి హజ్రత్ షా మిరాన్ అస్సాంకు వచ్చారు. అజన్ పీర్ అస్సాంలో నివసించిన కాలాన్ని అతని జికిర్లలో ఒకరుగా సూచిస్తారు. హజ్రత్ షా మిరాన్ ముస్లిం ఆచారంలో భాగంగా అజాన్ పఠించడం నేర్పిన వ్యక్తి కాబట్టి 'అజన్ ఫకీర్' లేదా అజన్ పీర్ (సెయింట్) అనే గుర్తింపును సాధించారు.
Sufi saint Ajan Fakir:
మోర్ మనత్ భిన్ పర్ నయీ ఓ అల్లాహ్
మోర్ మనత్ భిన్ పర్ నయీ
హిందూ కి ముసల్మాన్ ఏకీ అల్లర్ ఫర్మాన్
మోర్ మనత్ ఏకేతి భాబ్
(ఓ అల్లాహ్, నా మనస్సులో తేడా లేదు. నా మనస్సులో ఏ భేధమూ లేదు.. హిందువులు, ముస్లిములు ఇద్దరూ ఒకే అల్లాహ్ సృష్టి. నా మదిలో కూడా అవే ఆలోచనలు ఉన్నాయ‌ని పై వ్యాఖ్య‌ల అర్థం)
పైది అజన్ ఫకీర్ లేదా పీర్ కు సంబంధించిన ప్రసిద్ధ జికీర్ (అస్సామీ ముస్లింల భక్తి గీతాలు). పై విధంగా జికిర్ చేత అమరత్వం పొందిన అజన్ పీర్ (ఒక ముస్లిం సాధువు-పవిత్రుడు) అస్సాం సమకాలీన మత సంప్రదాయాలకు చిహ్నంగా మిగిలిపోయింది. భక్తి, సూఫీ ఉద్యమాలు భారతదేశంలో తమ ప్రభావాన్ని చూపినప్పటికీ, అస్సాం భక్తి-మార్మికతతో మిళితమైన ఈ రెండు క్రమాలకు సంగమంగా మారింది. 17 వ శతాబ్దంలో అజన్ ఫకీర్ గా ప్రసిద్ధి చెందిన సూఫీ సాధువు, కవి హజ్రత్ షా మిరాన్ అస్సాంకు వచ్చారు. అజన్ పీర్ అస్సాంలో నివసించిన కాలాన్ని అతని జికిర్లలో ఒకరు సూచిస్తారు. చరిత్ర పురాణాల ప్రకారం, అజన్ ఫకీర్ తన సోదరుడు షా నవీతో కలిసి బాగ్దాద్ నుండి అస్సాంకు వచ్చాడు, చివరికి ఎగువ అస్సాంలోని ప్రస్తుత శివసాగర్ పట్టణానికి సమీపంలో ఉన్న సొరగురి సపోరిలో స్థిరపడ్డారు. మరో క‌థ‌నం ప్రకారం.. హజ్రత్ షా మిరాన్ ముస్లిం ఆచారంలో భాగంగా అజాన్ పఠించడం నేర్పిన వ్యక్తి కాబట్టి 'అజన్ ఫకీర్' లేదా అజన్ పీర్ (సెయింట్) అనే పేరును పొందారు.
అస్సాం ప్రసిద్ధ చరిత్రకారులలో ఒకరైన ఎస్కే.భుయాన్, అజన్ ఫకీర్ జికిర్లు అస్సాంలోని ముస్లిం ప్రజానీకంలో ఇస్లాం నిజమైన ప్రాముఖ్యతను పరిరక్షించడంలో, వ్యాప్తి చేయడంలో విజయం సాధించారని పేర్కొన్నారు. అస్సాంలోని ముస్లింలు సాధారణంగా పాటించే ప్రధాన సూత్రాలు, ఆచారాల నుండి అసాధారణమైన వ్యత్యాసాలను ఎత్తిచూపడం ద్వారా ఇస్లాంను స్థిరీకరించడం అజాన్ పీర్ లక్ష్యమ‌ని చెబుతారు. ఉత్తర భారతదేశంలోని వారి సహ-మతవాదులకు చాలా దూరంగానూ జీవ‌నం సాగించారు. అయితే అజన్ పీర్ కార్యకలాపాలను చెడుగా అప్ప‌టి రాజుకు నివేదించడంతో.. అతని రెండు కండ్ల‌ను తీయమని ఆదేశించారు. పురాణాల ప్రకారం పీర్ తన రెండు కనుగుడ్లను రెండు కప్పులలో ఉంచి రాజు సైనికులకు ఇచ్చాడు. అజాన్ పీర్ ఈ దురదృష్టం జికిర్ లలో పేర్కొన్నారు.
సయ్యద్ అబ్దుల్ మాలిక్ 'అసోమియా జికిర్ అరు జరీ' రచనకు రాసిన ముందుమాటలో ఎస్కే.భుయాన్ అహోం రాజు గదాధర్ సింఘా (క్రీ.శ. 1681-1696) పాలనలోనే అజన్ పీర్ ఆధ్యాత్మిక శక్తుల గొప్పతనాన్ని ప్రజలు గ్రహించారనీ, ఆ తరువాత పీర్ సులభంగా-సౌకర్యవంతంగా పనిచేయడానికి వీలుగా భూ గ్రాంట్లు-సేవకులతో పునరావాసం కల్పించారని పేర్కొన్నారు. అజన్ పీర్ ఏది బోధించినా అది అస్సాం సంస్కృతిలో పాతుకుపోయింది. గొప్ప వైష్ణవ సాధువు శ్రీమంత శంకరదేవుడు (క్రీ.శ. 1449-1569) బోర్గీత్, భయోనా (సాంప్రదాయ మత నాటకం), సాత్రియా నృత్యంతో సహా భక్తి ప్రదర్శన కళారూపాల గొప్ప వారసత్వాన్ని మిగిల్చాడు. అజన్ ఫకీర్ ఎక్కువగా బోర్గీట్ ఆధారంగా తన జికిర్లను కంపోజ్ చేశాడు. అదే రకమైన భక్తి గీతాలు-సంగీతాన్ని ఉపయోగించాడు. ఈ పాటలు భగవంతుడిని లేదా అల్లాహ్ ను కీర్తిస్తాయి.. అదే సమయంలో ఆత్మకు శాంతిని కలిగించే-మనిషి-మనిషి మధ్య సామరస్యాన్ని నెలకొల్పే మానవ లక్షణాలను పెంపొందించడానికి ఉద్దేశించినవి.
అజన్ పీర్ కార్యకలాపాలు క్రీ.శ 17 వ శతాబ్దంలో ప్రారంభమయ్యాయి. అంటే ప్రతాప్ సింఘా (క్రీ.శ 1603 - 1641) సంఘటనాత్మక పాలనలో.. ఇది అహోం-మొఘల్ సంఘర్షణ మొదటి దశతో గుర్తించబడింది. తరువాత ఈ సంఘర్షణ మీర్ జుమ్లా ఆధ్వర్యంలో మొఘల్ దండయాత్రకు దారితీసింది, ఫలితంగా అహోం రాజధాని (క్రీ.శ 1662) గర్గావ్ ను జయించారు. మొఘల్ సైన్యం సుమారు ఒక సంవత్సరం పాటు గర్గావ్ లో ఉండిపోయింది, తరువాత వారు క్రీ.శ 1663 లో అహోంలపై అవమానకరమైన ఒప్పందాన్ని విధించి బెంగాల్ కు తిరిగి వెళ్లారు. అజన్ పీర్ వారసత్వం దృష్ట్యా మీర్ జుమ్లా గర్గావ్లో నివసించిన కాలం ముఖ్యమైనది. ఒక బోధకుడిగా, అజన్ పీర్ అల్లాహ్-వారి మతం పట్ల తన అనుచరుల భక్తిని పెంచడానికి ప్రయత్నించాడు. కానీ అలా చేసేటప్పుడు, పీర్ అస్సాం సంస్కృతిలో పాతుకుపోయాడు. వైష్ణవ సంప్రదాయ పదజాలాన్ని ఉపయోగించాడు. మీర్ జుమ్లా అస్సాంపై దండయాత్ర సమయంలో అతని వెంట ఉన్న తరిఖ్-ఎ-ఆషామ్ చరిత్రకారుడు-రచయిత షిహాబుద్దీన్ తాలిష్ సమకాలీన అస్సాంలోని ముస్లింల గురించి ఆసక్తికరమైన పరిశీలన చేశాడు. వారు పేరుకు మాత్రమే ముస్లింల‌నీ, వారికి ఇస్లాంతో ఎలాంటి సంబంధం లేదన్నారు. ముస్లింల కంటే స్థానిక ప్రజలతో మమేకమయ్యేందుకు వారు ఎక్కువ మొగ్గు చూపుతున్నార‌ని పేర్కొన్నారు.
జికిర్ వంటి సంప్రదాయాల ద్వారా అజాన్ పీర్ బోధించిన అల్లాహ్ పట్ల పెరిగిన భక్తి అస్సాంలోని ముస్లింలను మరో ముస్లిం ఆక్రమణ శక్తి పట్ల విధేయులుగా మార్చలేదని తెలుస్తోంది. అస్సాంను 'శంకర్-అజనోర్ దేశ్' లేదా శంకరదేవ, అజన్ పీర్ల భూమి అని పిలవడం అతిశ‌యోక్తి కాదు. 17వ శతాబ్దంలో అస్సాంలో బోధించిన మతసామరస్యానికి నేటికీ ప్రాముఖ్యత ఉంది. అస్సాం భారతదేశంలోని ఇతర ప్రాంతాల మతకలహాల నుండి చాలావరకు దూరంగా ఉంది. అహోం-మొఘల్ సంఘర్షణ సమయంలో అస్సాంలో నివసిస్తున్న అజాన్ పీర్ సహకారం మరింత పరిశోధన-విశ్లేషణ అవసరం, ఇది చివరికి ఏకీకృత ప్రతిఘటన ద్వారా అహోమ్లు విజయం సాధించింది.
-డాక్ట‌ర్ రాజీబ్ హండిక్
(వ్యాసకర్త ఒక రచయిత, చరిత్ర విభాగం అధిపతి & మాజీ డీన్, ఫ్యాకల్టీ ఆఫ్ ఆర్ట్స్, గౌహతి విశ్వవిద్యాలయం)