ప్రయాగరాజ్ నాగవాసుకి ఆలయ రహస్యం

ప్రయాగరాజ్‌లోని నాగవాసుకి ఆలయం సముద్ర మథనం, సంగమ స్నానం, నాగపంచమికి సంబంధించిన పురాణ గాథలకు ప్రసిద్ధి. మహా కుంభమేళా సందర్భంగా ఈ ఆలయ జీర్ణోద్ధారణ జరిగింది.

మహాకుంభ నగరం, డిసెంబర్ 11. తీర్థరాజ్ ప్రయాగరాజ్‌లోని పురాణ ప్రసిద్ధ ఆలయాల్లో నాగవాసుకి ఆలయానికి ప్రత్యేక స్థానం ఉంది. సనాతన ధర్మంలో నాగులను పూజించడం అనాదిగా వస్తున్న సంప్రదాయం. పురాణాల్లో అనేక నాగుల కథలు ఉన్నాయి, వాటిలో నాగవాసుకిని సర్పరాజుగా భావిస్తారు. నాగవాసుకి శివుని కంఠహారం. సముద్ర మథనం సమయంలో నాగవాసుకిని తాడుగా ఉపయోగించారు. సముద్ర మథనం తర్వాత విష్ణువు కోరిక మేరకు నాగవాసుకి ప్రయాగలో విశ్రాంతి తీసుకున్నారు. దేవతల కోరికపై అక్కడే స్థిరపడ్డారు. సంగమ స్నానం తర్వాత నాగవాసుకిని దర్శిస్తేనే పుణ్యఫలం లభిస్తుందని భక్తుల నమ్మకం. ప్రస్తుతం నాగవాసుకి ఆలయం ప్రయాగరాజ్‌లోని దారాగంజ్ ప్రాంతంలో గంగానది ఒడ్డున ఉంది.

సముద్ర మథనం తర్వాత నాగవాసుకి ప్రయాగలో విశ్రాంతి

నాగవాసుకి కథ స్కాంద పురాణం, పద్మ పురాణం, భాగవత పురాణం, మహాభారతంలో ఉంది. సముద్ర మథనంలో దేవతలు, రాక్షసులు విష్ణువు సూచన మేరకు మందర పర్వతాన్ని మథానిగా, నాగవాసుకిని తాడుగా ఉపయోగించారు. మందర పర్వత ఘర్షణతో నాగవాసుకి శరీరం గాయాలయ్యాయి. విష్ణువు సూచనతో ప్రయాగలో విశ్రాంతి తీసుకుని, త్రివేణి సంగమంలో స్నానం చేసి గాయాల నుండి ఉపశమనం పొందారు. వారణాసి రాజు దివోదాసు తపస్సు చేసి, నాగవాసుకిని కాశీకి తీసుకెళ్లాలని కోరుకున్నాడు. దివోదాసు తపస్సుకు మెచ్చి నాగవాసుకి ప్రయాగ నుండి బయలుదేరబోతుంటే, దేవతలు ప్రయాగలోనే ఉండమని కోరారు. నాగవాసుకి ఒక షార్తు విధించాడు. సంగమ స్నానం తర్వాత భక్తులు తనను దర్శించుకోవాలని, శ్రావణ మాసం పంచమి నాడు తనకు పూజలు చేయాలని కోరాడు. దేవతలు అంగీకరించారు. బ్రహ్మ మానసపుత్రుడు ఆలయం నిర్మించి, నాగవాసుకిని ప్రయాగరాజ్‌లోని సంగమ తీరంలో ప్రతిష్టించాడు.

నాగవాసుకి ఆలయంలో భోగవతి తీర్థం

మరో కథ ప్రకారం గంగానది భూమిపై అవతరించినప్పుడు, శివుని జట నుండి దూసుకు వచ్చిన గంగ ప్రవాహం చాలా ఉధృతంగా ఉంది. గంగ నేరుగా పాతాళానికి వెళ్లిపోతుంటే, నాగవాసుకి తన పడగతో భోగవతి తీర్థాన్ని సృష్టించాడు. నాగవాసుకి ఆలయ పూజారి శ్యామ్ లాల్ త్రిపాఠి చెప్పినదాని ప్రకారం, పూర్వం ఆలయానికి పశ్చిమ దిశలో భోగవతి తీర్థ కుండం ఉండేది, ఇప్పుడు అది కాలగ్రస్తమైంది. వరదల సమయంలో గంగానది ఆలయ మెట్లను తాకినప్పుడు, ఆ ఘాట్‌లో స్నానం చేస్తే భోగవతి తీర్థంలో స్నానం చేసినంత పుణ్యం లభిస్తుందని నమ్ముతారు.

నాగపంచమి పూజలు ఇక్కడి నుండే ప్రారంభం

నాగపంచమి పండుగ నాగవాసుకి షార్తుల వల్లనే ప్రారంభమైందని ఆలయ పూజారి తెలిపారు. నాగపంచమి నాడు ఆలయంలో ప్రతి సంవత్సరం జాతర జరుగుతుంది. నాగవాసుకిని దర్శించి, వెండి నాగుల జంటను సమర్పిస్తే కాళసర్ప దోషం నుండి मुक्ति లభిస్తుందని నమ్మకం. ప్రతి నెల పంచమి నాడు నాగవాసుకికి ప్రత్యేక పూజలు చేస్తారు. ఈ ఆలయంలో కాళసర్ప దోష నివారణ పూజలు, రుద్రాభిషేకం చేయిస్తే జీవితంలో అన్ని విధాలా శుభం కలుగుతుందని భక్తుల విశ్వాసం.

యోగి ప్రయత్నాలతో మహాకుంభలో ఆలయ జీర్ణోద్ధారణ

పురాణాల ప్రకారం ప్రయాగరాజ్ ద్వాదశ మాధవాల్లో ఒకరైన అసి మాధవుడు కూడా ఈ ఆలయంలోనే ఉండేవారు. సీఎం యోగి ఆదిత్యనాథ్ ప్రయత్నాలతో ఈ సంవత్సరం దేవోత్థాన ఏకాదశి నాడు అసి మాధవుడిని కొత్త ఆలయంలో ప్రతిష్టించారు. ఇంతకు ముందు ఎంపీ మురళీ మనోహర్ జోషి కూడా ఆలయ జీర్ణోద్ధారణ చేపట్టారు. ఈ మహాకుంభలో నాగవాసుకి ఆలయం, ఆలయ ప్రాంగణం జీర్ణోద్ధారణ, అభివృద్ధి పనులు జరిగాయి. యూపీ ప్రభుత్వం, పర్యాటక శాఖ ప్రయత్నాలతో ఆలయ ప్రాముఖ్యతను కొత్త తరానికి తెలియజేస్తున్నారు. సంగమ స్నానం, కల్పవాసం, కుంభ స్నానం తర్వాత నాగవాసుకి దర్శనం చేసుకుంటే పుణ్యఫలం లభిస్తుంది, జీవితంలో అన్ని అడ్డంకులు తొలగిపోతాయి.