budget 2022:బడ్జెట్ ని ఒక్క రోజులో ఎలా సమర్పిస్తారు, దాని ఎప్పుడు, ఎవరు తయారీ చేస్తారో తెలుసా..?
By asianet news telugu | First Published Jan 29, 2022, 12:30 AM ISTరాజ్యాంగంలో బడ్జెట్ గురించి నేరుగా ప్రస్తావించలేదు. అయితే, రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్ 112 వార్షిక ఆర్థిక ప్రకటన గురించి చెప్పబడింది. ఈ ఆర్టికల్ కింద ప్రభుత్వం ప్రతి సంవత్సరం ఆదాయ, వ్యయాల వివరాలను అందించడం తప్పనిసరి.
ప్రతి ఏడాది ఫిబ్రవరి 1న కేంద్ర ఆర్థిక మంత్రి నిర్మలా సీతారామన్ 2022-23 ఆర్థిక సంవత్సర బడ్జెట్‌ను ప్రవేశపెట్టనున్నారు. అయితే కరోనా మహమ్మారి కారణంగా ప్రభుత్వం ఈసారి కూడా పేపర్‌లెస్ బడ్జెట్‌ను ప్రవేశపెట్టబోతోంది. బడ్జెట్‌ను సమర్పించే తేదీని ఫిబ్రవరి 1న నిర్ణయించినప్పటికీ దాని తయారీ చాలా నెలల ముందుగానే ప్రారంభమవుతుంది. అయితే భారత బడ్జెట్ గురించి రాజ్యాంగంలో ఏమి చెప్పబడింది, దానిని సమర్పించడానికి ప్రభుత్వం ఎలా సన్నాహాలు చేయాలో అర్థం చేసుకోవాలి..? బడ్జెట్ అంటే ఏమిటి, రాజ్యాంగంలో ఎక్కడ ప్రస్తావించారు?
రాజ్యాంగంలో బడ్జెట్ గురించి నేరుగా ప్రస్తావించలేదు. అయితే, రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్ 112 వార్షిక ఆర్థిక ప్రకటన గురించి చెప్పబడింది. ఈ ఆర్టికల్ కింద ప్రభుత్వం ప్రతి సంవత్సరం ఆదాయ, వ్యయాల వివరాలను అందించడం తప్పనిసరి. ఈ కథనం ప్రకారం బడ్జెట్‌ను సమర్పించే హక్కు రాష్ట్రపతికి ఉంటుంది. కానీ రాష్ట్రపతి స్వయంగా బడ్జెట్‌ను సమర్పించరు, ఇందుకు తన తరపున బడ్జెట్‌ను సమర్పించమని ఆర్ధిక మంత్రిని కోరవచ్చు. అరుణ్ జైట్లీ అనారోగ్యంతో ఉన్నప్పుడు ఆర్థిక మంత్రిగా పీయూష్ గోయల్ బడ్జెట్‌ను ప్రవేశపెట్టడం జరిగింది. అయితే సాధారణంగా బడ్జెట్‌ను ఆర్థిక మంత్రి సమర్పిస్తారు.
Latest Videos
undefined
బడ్జెట్ అనే పదం ఎక్కడ నుండి వచ్చింది?
బడ్జెట్ అనే పదం ఫ్రెంచ్ బౌగెట్ నుండి వచ్చింది, దీని అర్థం లెదర్ బ్యాగ్. ప్రభుత్వం పారిశ్రామికవేత్తలు తమ ఆదాయ, వ్యయ పత్రాలను లెదర్ బ్యాగుల్లోనే ఉంచుతారని, అందుకే ఆర్థిక మంత్రి కూడా తన పత్రాలను లెదర్ బ్యాగ్ లో పెట్టుకుని పార్లమెంట్ కు చేరుకుంటారని భావిస్తున్నారు. బ్రిటన్‌లోని ఈ పదం ఉపయోగం భారతదేశంలో కూడా కొనసాగింది.
బడ్జెట్ అంటే ఏమిటి?
బడ్జెట్‌ను ప్రవేశపెట్టే ముందు ఒక సర్వే చేయబడుతుంది, అందులో ప్రభుత్వ ఆదాయాన్ని అంచనా వేస్తారు. బడ్జెట్‌లో ప్రత్యక్ష పన్నులు, పరోక్ష పన్నులు, రైల్వే ఛార్జీలు ఇంకా వివిధ మంత్రిత్వ శాఖల ద్వారా ప్రభుత్వం ఎంత ఆదాయాన్ని పొందగలదో అంచనా వేస్తుంది. ఈ స‌ర్వేలో వచ్చే సంవత్సరంలో ప్రభుత్వ వ్యయం ఎంత ఉంటుంద‌న్న‌ది కూడా తేలుతుంది.
స్పష్టంగా చెప్పాలంటే, బడ్జెట్ అనేది ఒక సంవత్సరంలో అంచనా వేసిన రాబడి (ఆదాయాలు), ఖర్చులు (అంచనా వేసిన వ్యయం) ప్రకటన. బడ్జెట్ ప్రసంగంలో ఆర్థిక మంత్రి ఈ ఆదాయాలు ఇంకా ఖర్చుల వివరాలను తెలియజేస్తారు. దీనిని సాధారణ బడ్జెట్ లేదా ఫెడరల్ బడ్జెట్ అంటారు.
భారతదేశంలో బడ్జెట్‌ను రూపొందించే బాధ్యత ఎవరిది?
భారతదేశంలో బడ్జెట్‌ను సిద్ధం చేయడం చాలా క్లిష్టమైనది. ఆర్థిక మంత్రిత్వ శాఖతో పాటు దీనిని అభివృద్ధి చేయడంలో నీతి ఆయోగ్ ఇంకా వ్యయ సంబంధిత మంత్రిత్వ శాఖలు పాల్గొంటాయి. ఈ వివిధ మంత్రిత్వ శాఖల అభ్యర్థన మేరకు ఆర్థిక మంత్రిత్వ శాఖ ఖర్చుల ప్రతిపాదనను సిద్ధం చేస్తుంది. దీని తరువాత, బడ్జెట్‌ను రూపొందించే పనిని ఆర్థిక మంత్రిత్వ శాఖ ఆధ్వర్యంలోని ఆర్థిక వ్యవహారాల శాఖ బడ్జెట్ విభాగం చేస్తుంది.
బడ్జెట్ తయారీ ప్రక్రియ ఏమిటి?
1.బడ్జెట్ విభాగం కేంద్ర మంత్రిత్వ శాఖలు, రాష్ట్రాలు, కేంద్ర పాలిత ప్రాంతాలు, స్వయంప్రతిపత్త సంస్థలు, విభాగాలు, సాయుధ బలగాలకు సర్క్యులర్‌ను జారీ చేస్తుంది. దీనిలో రాబోయే సంవత్సరానికి అంచనాలను సిద్ధం చేయాలని ఆదేశశిస్తుంది.
2. ఆర్థిక వ్యవహారాల శాఖ అలాగే రెవెన్యూ శాఖ రైతులు, వ్యాపారులు, ఆర్థికవేత్తలు, పౌర సమాజ సంస్థలు వంటి వివిధ వాటాదారులను సంప్రదించి బడ్జెట్‌పై వారి అభిప్రాయాలను కోరుతాయి. ఈ ప్రక్రియను ప్రీ-బడ్జెట్ చర్చ అని కూడా పిలుస్తారు, ఇది ప్రీ-బడ్జెట్ తయారీ ప్రక్రియ. దీని తర్వాత, పన్ను విషయంలో ఆర్థిక మంత్రి తుది నిర్ణయం తీసుకుంటారు. బడ్జెట్ ఖరారు కాకముందే, అన్ని ప్రతిపాదనలను కూడా ప్రధానితో చర్చించి, తదుపరి నిర్ణయాలను ఆయనకు తెలియజేస్తారు.
3.చివరి దశగా బడ్జెట్‌ను సెట్ చేయడంలో పాల్గొన్న అన్ని శాఖల నుండి ఆర్థిక మంత్రిత్వ శాఖ ఆదాయం ఇంకా వ్యయాల రశీదులను సేకరిస్తుంది. దీని ద్వారా సేకరించిన డేటా వచ్చే ఏడాది అంచనా ఆదాయాలు అలాగే ఖర్చుల ప్రణాళికను సిద్ధం చేస్తుంది. అంతేకాకుండా, బడ్జెట్‌ను ఖరారు చేసేందుకు రాష్ట్రాలు, బ్యాంకర్లు, వ్యవసాయ రంగంలోని వ్యక్తులు, ఆర్థికవేత్తలు ఇంకా కార్మిక సంఘాలతో ప్రభుత్వం మరోసారి సమావేశమవుతుంది. ఇందులో ఈ వాటాదారులకు పన్ను మినహాయింపు ఇంకా ఆర్థిక సహాయం వంటి విషయాలు చర్చించబడ్డాయి. చివరగా, సవరించిన బడ్జెట్ అంచనాల ఆధారంగా ఆర్థిక మంత్రిత్వ శాఖ బడ్జెట్ ప్రసంగాన్ని సిద్ధం చేస్తుంది.
బడ్జెట్ సమర్పణకు ముందు 'హల్వా వేడుక' ఎందుకు నిర్వహిస్తారు?
బడ్జెట్‌కు ముందు ఆర్థిక మంత్రి హల్వా వేడుకను కూడా నిర్వహిస్తారు. ఈ హల్వా వేడుక బడ్జెట్ ఖరారైందని, దాని ప్రచురణ పనులు ప్రారంభమయ్యాయని సంకేతం. ఈ వేడుకలో బడ్జెట్‌ను రూపొందించిన అధికారులు, ఉద్యోగులకు కృతజ్ఞతలు తెలుపుతారు. వాస్తవానికి బడ్జెట్‌ను రూపొందించే పనిలో నిమగ్నమైన ఆర్థిక మంత్రిత్వ శాఖలోని బడ్జెట్ విభాగానికి చెందిన అధికారులందరూ పార్లమెంట్‌లో బడ్జెట్‌ను సమర్పించే వరకు వారి కుటుంబాలను సంప్రదించడానికి వీలు లేదు. ఇలాంటి పరిస్థితిలో వారి కష్టానికి కృతజ్ఞతలు తెలియజేయడానికి ప్రభుత్వం హల్వా వేడుకను నిర్వహిస్తుంది.
క్లిక్ చేసి ఏసియా నెట్ న్యూస్ తెలుగు వాట్సాప్ చానెల్·ను ఫాలో అవ్వండి